Armoede

1

Schoolmaaltijden zijn essentieel

Mensen in armoede zouden graag hun kind op school laten eten, zodat zij op zijn minst één volwaardige maaltijd per dag hebben. Maar voor veel gezinnen is de kostprijs voor een warme schoolmaaltijd te hoog. Soms halen ouders hun kinderen van school om te vermijden dat de lege brooddoos zichtbaar wordt. Jongeren hangen op straat rond tijdens de middagpauze, om niet te laten zien dat ze geen lunch kunnen betalen.

In stedelijke scholen krijgen gezinnen met een laag inkomen kortingen of volledige vrijstelling op maaltijden en toezicht. In scholen van alle netten waar er OCMW-zitdag of -consult is, kunnen kinderen in precaire situaties na een beperkt sociaal onderzoek gratis warme maaltijden krijgen. Daarnaast zetten steeds meer  scholen in op gezonde voeding en het voeren van een kostenbewust beleid. Toch zijn er nog steeds veel lege en ongezonde brooddozen op school. Dit is een structureel armoedeprobleem dat scholen niet alleen kunnen oplossen.

vzw Jong merkt deze honger ook op. Omdat honger en vrije tijd niet samen gaan, bieden zij vaak kookactiviteiten en verse soep aan.

Toegang tot gezonde en volwaardige maaltijden op school kan een belangrijk element zijn in de strijd tegen armoede: kinderen voelen zich beter op school, zijn aandachtiger in de klas. De dienst Lokaal Sociaal Beleid bereidde in 2020 samen met het Onderwijscentrum het project 'LEkker(s) Op School: maaltijden op school voor kleuters in kwetsbare situaties' voor. Vertrekkend vanuit bestaande goede praktijken wordt een proeftuin opgezet waarbij in een aantal deelnemende scholen betaalbare of gratis maaltijden aangeboden worden voor kleuters.  In september 2021 zullen we starten met de schoolmaaltijden in de proeftuinscholen. Het onderzoekstraject (uitgevoerd door partners KULeuven en Hogeschool Gent) zal twee schooljaren lopen en afgerond worden eind 2023. We zorgen ervoor dat we de maaltijden aanbieden op een niet-stigmatiserende manier met een eenvoudig administratief systeem voor de scholen. Binnen de proeftuin onderzoeken we welke positieve effecten we zien op welbevinden en aanwezigheid van de kinderen, betrokkenheid van de ouders, … Op 4 december 2023 worden de bevindingen op het slotevent voorgesteld. De resultaten en good practices vanuit de proeftuin zullen ook gebruikt worden om op de verschillende beleidsniveaus aanbevelingen vorm te geven. 

Naast het project LEkker(s) Op School, startte Brood(doos)nodig op. Met brood(doos)nodig wil Enchanté vzw de lege brooddozen-problematiek in de Gentse scholen aanpakken door leerlingen van de nabije school te trakteren op een voedzame maaltijd. Er wordt ook een duurzaam partnerschap aangegaan met lokale handelaars, sociale partners, burgers en scholen wat de sociale cohesie op lokale schaal ten goede komt. Eind 2022 werd een 2-jarig project van Brood(doos)nodig goedgekeurd binnen het Sociaal Innovatiefonds. 

Tot slot neem stad Gent deel aan het Europees project 'School Food for Change' dat inzet op duurzame schoolmaaltijden. 

Reeds ondernomen acties

2

Voedselondersteuning kan nog meer bereiken

Voedselondersteuning bestaat in vele variaties (KRAS op doorverwijzing of na gesprek, sociale kruidenier, via vzw JONG vooral aan hun eigen gezinnen en kinderen maar soms ook aan andere behoeftigen,…) en bereikt veel Gentenaars in een kwetsbare situatie, maar zou nog meer kunnen bereiken.

Jongeren bijvoorbeeld doen weinig beroep op de voedselondersteuning. Zij zijn vaak met andere zaken bezig zoals werk zoeken of volgen een opleiding waardoor ze geen voedsel kunnen afhalen tijdens de openingsuren, en lopen niet graag  met hun problemen te koop. Vzw jong is één van de weinige organisaties die hier op inspeelt door voedselondersteuning aan te bieden aan hun jongeren en families, ook buiten de kantooruren. De vraag naar voedselondersteuning neemt overal toe.

De voedselondersteuning kan aangegrepen worden om een link te leggen met de hulpverlening of om beleidssignalen te verzamelen.  De vrijwilligers doen hun best om mensen verder door te verwijzen. De aanwezigheid van OCMW-medewerkers in de Olijfboom tijdens de eerste lockdown, zorgde voor een meer directe rechtentoekenning.

Stad Gent ondersteunde in 2020 de voedselinitiatieven op verschillende manieren: stadsmedewerkers staken mee de handen uit de mouwen, we zochten extra vrijwilligers via GentHelpt, leverden beschermingsmateriaal en gaven logistieke steun. 
Er werden vanuit Stad Gent extra werkingsmiddelen aan KRAS en het Gents Solidariteitsfonds gegeven voor in totaal 239.000 euro. Dit zorgde, samen met de 3 groepsaankopen voor beschermings- en hygiënisch materiaal, voor het opvangen van de meest acute noden. Er wordt ook bekeken of er een systeem van thuislevering kan worden opgezet.
Foodsavers bleef aan de slag en garandeerde de noodzakelijke bevoorrading van de voedselinitiatieven. Regelmatig overleg zorgde ervoor dat bestaande en nieuwe organisaties samen de noden van de meest kwetsbaren konden opvangen.
Het traject Materiële Hulp werd in juni 2020 vervroegd opgestart om te komen tot een duurzaam model voor elke kwetsbare Gentenaar. Er werden 3 plenaire bijeenkomsten georganiseerd en 7 thematische panels. In 2021 worden de stadsbrede principes omtrent zonering, gelijkwaardig aanbod, aanbod voor mensen zonder wettig verblijf, dak- en thuislozen, toegankelijkheid, ... concreet uitgewerkt in 2 wijken (Ledeberg/Gentbrugge en Bloemekeswijk).
Tijdens de coronacrisis kwamen er veel nieuwe mensen terecht bij de voedselinitiatieven. Door een vernieuwde manier van werken konden deze mensen eenvoudig worden toegeleid naar het Welzijnsonthaal (mits toestemming van de mensen zelf). Dankzij deze nieuwe werkwijze realiseren we niet alleen een goede doorverwijs naar materiële hulp, maar kunnen we verschillende gezinnen meteen hulp- en dienstverlening aanbieden, rechten onderzoeken en ook leefloon of andere vormen van financiële steun bieden. Complementair met deze actie werden er middelen via het Sociaal Innovatiefonds toegekend aan KRAS vzw voor de uitwerking van het project: Innovatieve benaderingen van materiële steun als hefboom naar duurzame armoedebestrijding: in 10 stappen van voedselhulp naar structurele oplossingen voor armoede in Gent. 
In maart 2022 werd het toekomstmodel en kwaliteitskader materiële hulp goedgekeurd door de Gemeenteraad. Hieraan gekoppeld startten SIVI en Open Plaats op als clusterwerking om de afstemming en samenwerking in de clusters Dampoort/Sint-Amandsberg en Brugse Poort te coördineren. Ondertussen werd de samenwerking tussen de Welzijnsbureaus en de voedselinitiatieven versterkt zodat er makkelijk kon doorverwezen worden in beide richtingen. Eind 2022 startten de eerste 3 organisaties met de registratietool 'Carity' waardoor de administratieve last bij de organisaties verminderde en de rapportage een stuk vlotter kon verlopen. Deze registratietool zorgt er ook voor dat het realiseren van de sociale grondrechten bij de personen en huishoudens die gebruik maken van de voedselondersteuning sneller en betere kan gerealiseerd worden. In overleg met de voedselinitiatieven en de doorverwijzers worden de regels voor doorverwijzing herbekeken en aangepast. Deze nieuwe regels zullen in het voorjaar 2023 kunnen ingevoerd worden. ze zullen er voor zorgen dat het duidelijker wordt wie en voor hoelang men terecht kan bij een voedselinitiatief en zullen er ook voor zorgen dat de voedselinitiatieven niet overbelast worden.

Reeds ondernomen acties

3

Beperkte mogelijkheden tot menswaardig leven©®

Voor kansengroepen  is er een grote discrepantie tussen wat ze nodig hebben om een menswaardig leven op te bouwen en het beschikbare aanbod waarover de samenleving beschikt. Ook de hulpverlening heeft weinig vat op de huisvestings- en de tewerkstellingsproblematiek van mensen met een laag of onzeker inkomen.

In het armoedebeleidsplan 2020 - 2025 zijn een aantal doelstellingen en maatregelen opgenomen die impact hebben op de huisvestings- en tewerkstellingssituatie van mensen met een laag inkomen. Concreet gaat het over:

WONEN

  • Bouw van robuuste woningen: Er zijn 11 robuuste woningen ontworpen voor daklozen met complexe problemen. Dit is permanente huisvesting in stevige woningen vanuit het Housing First concept. De start van de bouw is gepland in september 2021.
  • Creëren van meer betaalbare huurwoningen in de laagste marktsegmenten van de private huurmarkt: Sociaal Verhuurkantoor (SVK) Gent beheerde eind 2022 in totaal 331 woningen. Het SVK nam 35 woningen in huur, het beste resultaat in jaren. Dit is het gevolg van twee grote projecten (SVK Pro en SVK Erfpachtrenovatie) en de invoering van de motivatiepremie voor eigenaars om een faire vergoeding te kunnen betalen die meer in lijn ligt met de marktprijzen in Gent. 
  • Uitbreiding van het aanbod assistentiewoningen in elk van de 25 Gentse wijken met extra aandacht voor kwetsbare ouderen: In november 2020 opende een tweede groep van 15 assistentiewoningen in Mariakerke naast het WZC Zuiderlicht.  Vanaf april 2023 verhuurt Thuispunt Gent 13 flats aan senioren en personen met een beperking. het gaat voer 3 flats voorzien voor rolwagengebruikers en 10 drempelloze flats.
    Voor de uitvoering van het sociaal woonproject Meulestede werd het projectteam aangeduid en zal de uitwerking van het programma in overleg met de dienst zelfstandig wonen starten in januari 2023. In dit project is een ontmoetingsruimte voor de buurt voorzien, 5 sociale woningen voor grote gezinnen en 20 Sociale Assistentiewoningen.
  • Gent knapt op: renoveren van 300 woningen van kwetsbare Gentse gezinnen. Eind 2022 waren er al 82 woningen afgewerkt.
  • Verhogen van de kwaliteit van de woningen van kwetsbare huurders: 
    Het Verhuurderspunt, opgericht in juni 2021 als centraal aanspreekpunt voor eigenaars van Gentse huurwoningen bij de dienst Wonen (team Kwalitatieve Woningen), draait op volle toeren. Op anderhalf jaar tijd behandelde het Verhuurderspunt bijna 900 cases waarvan ongeveer de helft over woningkwaliteit gaat. Sinds 1/7/2021 is er ook een specifiek Gents subsidiereglement voor de renovatie van huurwoningen, gekoppeld aan de adviestrajecten van het Verhuurderspunt. Deze subsidie stimuleert enerzijds het uitvoeren van de nodige werken in functie van het behalen van een conformiteitsattest en anderzijds het betaalbaar houden van de huurwoning.
  • Propere en gezonde leefomgeving: Gentenaars met een verhoogde tegemoetkoming of in budgetbegeleiding of collectieve schuldenregeling hebben recht op een aantal gratis huisvuilzakken of ophaalkrediet. Vanaf 2020 voorziet IVAGO ook PMD-zakken, om ervoor te zorgen dat ook voor hen sorteren loont.
    Om dit recht automatisch te kunnen toekennen werd er een overeenkomst afgesloten met de Kruispuntbank Sociale Zekerheid. Op deze manier konden we alle rechthebbenden rechtstreeks contacteren om hen uit te nodigen om hun huisvuilzakken op te halen.
    29.668 gezinnen kregen in 2022 de sociale tegemoetkoming. Dit is een stijging van 5,2% tov 2021. In 2021 steeg het aantal ook al met 6% tov 2020.
  • Woonbemiddeling op de private huurmarkt: In oktober 2020 startte de herhuisvestingsbegeleiding op de private huurmarkt om ervoor te zorgen dat huurders die hun woning dreigen te verliezen hun woning uiteindelijk toch kunnen behouden.
  • Uitbreiding woonbegeleiding in het Sociaal Verhuurkantoor
  • Verminderen van discriminatie op de Gentse huisvestingsmarkt: Wonen is samen met onderwijs en werk één van de essentiële levensdomeinen in het Actieplan Antidiscriminatie en Antiracisme.

 

WERK

  • Detecteren van kwetsbare werkzoekenden met het Jobteam:  Jobteam Gent gaat actief op zoek naar personen in een kwetsbare positie die stappen willen zetten naar werk, maar voor wie de reguliere dienstverlening te hoogdrempelig is. Mobiele arbeidsbegeleiders van het Jobteam zijn aanwezig op 10-tal plekken in de stad en zoeken deelnemers op in hun eigen leefomgeving. Het Jobteam heeft sinds de opstart in 2020 contact gelegd met 1.481 personen in een maatschappelijk kwetsbare positie. Eind 2022 was met 900 onder hen een intensieve, aanklampende begeleiding opgestart.
  • Uitbreiden van de begeleiding van jongeren naar de hoogst haalbare trap richting werk: Om te voorkomen dat men in armoede terecht komt door werkloosheid, ondersteunden we schoolverlaters in de eerste stappen op de arbeidsmarkt. Hiervoor werd ingezet op een pop-up voor schoolverlaters, trajectwerking 'leren en werken' en begeleiding binnen de methodische cel jongeren van het MAACT.
  • Wegwerken van digitale drempels: Er werden jaarlijks digitale pakketten in bruikleen gegeven aan werkzoekenden die begeleid werden door het Jobteam. De digibank U-Connect ontleende 107 toestellen, bood 499 keer digitale hulp en 40 workshops voor kwetsbare werkzoekende Gentenaars.  
Reeds ondernomen acties

4

Niet alle sociale zekerheidsuitkeringen op barema leefloon

Het barema leefloon is het absolute minimum, toch is er geen sluitende garantie dat de andere sociale zekerheidsuitkeringen hoger of gelijk zijn aan het leefloon. Momenteel zijn de meeste uitkeringen wel hoger dan het leefloon, maar met elke index- of welvaartaanpassing kan dit wijzigen. Het is dan aan de steden en gemeenten om het effect van een bovenlokale maatregel bij te passen en kwetsbare burgers uit onderbescherming te halen.

Mogen we niet verwachten dat de bovenlokale sociale zekerheidsuitkeringen sociaal zijn en een menswaardig leven mogelijk maken? Dit creëert onnodig extra werk bij de lokale overheden en verhoogt de  kans op onderbescherming bij kwetsbare burgers.

In 2020 werden er op ambtelijk en politiek diverse signalen gegeven aan de hogere overheid mbt:
- noodzakelijke verhoging van het leefloon. Dit resulteerde ook in een lichte stijging
- optrekken van uitkeringen naar analogie met de stijging van het leefloon
- vrijstellen van het bedrag van de huurpremie voor het berekenen van het leefloon.
- de vraag naar maatregelen om uitbetalingen door uitbetalingsinstellingen zoals vakbonden sneller te laten verlopen zodat het OCMW niet moet optreden als wachtkamer voor de sociale zekerheid
- wegwerken van drempels bij het detecteren en toekennen van rechten

In 2022 kwam er een welvaartsaanpassing van de leefloonbedragen en werden de leeflonen ook telkens geïndexeerd bij het overschrijden van de spilindex.

Op Gents niveau werd in mei 2020 de wijziging van doelgroep voor Aanvullende Financiële Hulp versneld doorgevoerd. Zo wordt er niet langer rekening gehouden met het statuut waarover een persoon of huishouden beschikt maar wordt het besteedbaar inkomen in rekening gebracht voor het toekennen van Aanvullende Financiële Hulp. In 2022 zien we echter een daling van het aantal huishoudens dat recht heeft op Aanvullende Financiële Hulp. In 2023 onderzoeken we hoe we de berekeningswijze kunnen aanpassen zodat deze aanvullende steun terug het nodige effect heeft.

Op het vlak van automatische rechtentoekenning, automatisering en gegevensuitwisseling zijn de afgelopen jaren de eerste stappen gezet. Zo werden huishoudens die recht hebben op gratis huisvuilzakken rechtstreeks gecontacteerd en werden er kortingen automatisch toegekend in het stedelijk onderwijs, buitenschoolse opvang, catering op school, buitenschoolse activiteiten en zwemmen. Ook het toekennen van de huurpremie voor huurders die tussen 2 en 4 jaar op de wachtlijst staan bij een sociale huisvestingsmaatschappij werd geautomatiseerd. In 2021 en 2022 gingen we hier verder mee aan de slag en wordt er verder gebouwd op de ervaringen in de samenwerking met de Kruispuntbank Sociale Zekerheid. Dit had effect op de tegemoetkomingen in het onderwijs voor buitenschoolse activiteiten en op het automatisch toekennen van kortingen bij het experiment Lekkers Op School.

Binnen het Geïntegreerd Breed Onthaal (samenwerking en afstemming tussen OCMW, CAW en diensten maatschappelijk werk van de mutualiteiten) worden ook grote stappen gezet in het gezamenlijk bereiken van kwetsbare Gentenaars en een betere toeleiding naar elkaars aanbod. Maandelijks wordt een recht van de maand in de kijker gezet. Hierbij wordt online toelichting gegeven aan onthaalmaatschappelijk werkers van de 3 kernpartners. 

Reeds ondernomen acties

5

Ouderenarmoede

Vele ouderen in Gent leven onder de armoedegrens maar weten niet dat ze de inkomensgarantie voor ouderen kunnen aanvragen. Of ze schamen zich hiervoor of ze vrezen dat de kinderen de toelage op het pensioen zullen moeten terugbetalen. 

In principe krijgen rechthebbenden de Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO) automatisch toegekend:  het onderzoek start automatisch als men:

  • een pensioen aanvraagt in België;
  • al een pensioen krijgt in België;
  • een tegemoetkoming aan gehandicapten krijgt en de wettelijke pensioenleeftijd bereikt;
  • een leefloon krijgt en de wettelijke pensioenleeftijd bereikt.

Het is niet duidelijk welk probleem achter dit signaal schuil gaat: mogelijks gaat het om mensen die niet voldoen aan de nationaliteitsvoorwaarde (Belg zijn of in een ermee gelijkgestelde situatie verkeren), of wiens recht vervallen is wegens langdurig verblijf in het buitenland, zie signaal 6.

Reeds ondernomen acties

6

Strengere controles op inkomensgarantie zorgen voor stress en onzekerheid bij ouderen met een migratieachtergrond

Om recht te hebben op een inkomensgarantie moet je effectief in België wonen. Postbodes controleren of de ouderen in kwestie in België verblijven, door minstens één keer per jaar aan te bellen en de rechthebbende te vragen om de identiteitskaart te tonen. Wie drie keer niet thuis is, moet zich binnen de vijf dagen melden bij het gemeentehuis met een document dat de postbode in de bus steekt. Als je je niet tijdig meldt en het document niet tijdig terugstuurt dan schorst de pensioendienst de betaling van je inkomensgarantie. Iedereen die naar het buitenland gaat, hoe kort ook, moet dit vooraf melden aan de Pensioendienst. Wie langer dan 21 dagen op een ander adres verblijft, ook binnen België, moet dat vanaf nu vooraf melden. Deze strengere controles zorgen voor extra stress bij de begunstigden. Alle mensen die een inkomensgarantie voor ouderen ontvangen hebben een brief gekregen met de nieuwe regelgeving, maar voor anderstaligen is dit niet altijd evident om te begrijpen. Ook voor ouderen met een migratieachtergrond, die de gewoonte hebben om meerdere maanden per jaar terug te gaan naar hun thuisland, kan dit problemen geven.

In 2019 werden de controles verstrengd zoals in het signaal omschreven. Tijdens de coronacrisis werden de controles tijdelijk stopgezet. In april 2021 werd deze kwestie in de pers aangekaart door de sociale middenveldorganisaties, met de vraag om de controles weer minder streng te maken als de coronacrisis achter de rug zou zijn.

Dit is een maatregel die op federaal niveau moet aangepakt worden. De regering De Croo had na eerdere kritiek al aangekondigd dat ze de controles wil bijsturen. Minister van Pensioenen Karine Lalieux, die daarover op 22/04/21 werd bevraagd in de Kamer van Volksvertegenwoordigers, beloofde de regels op korte termijn (na eind juni) te versoepelen, en op middellange termijn een nieuw controlesysteem uit te werken, samen met de sociale partners.

Sinds 25 juni 2022 zijn de verblijfsvoorwaarden en de controleprocedure veranderd voor de gerechtigden op de Inkomensgarantie voor ouderen (IGO).

  1. De verblijfsvoorwaarden zijn versoepeld: de IGO-gerechtigden moeten enkel hun verblijven in het buitenland van meer dan 5 opeenvolgende dagen, of 6 nachten (want de dagen van vertrek naar het buitenland en terugkomst naar België worden niet meegerekend) meedelen.  
  2. De controleprocedure is gewijzigd: op willekeurige data wordt de effectieve aanwezigheid van gerechtigden in België gecontroleerd. Er wordt een aangetekende brief met ontvangstbewijs verstuurd. Sommige gerechtigden worden vrijgesteld van deze automatische controle. Het gaat om gerechtigden die:
  • ouder zijn dan 80 jaar;
  • in een rust- of verzorgingstehuis of in een psychiatrische verzorgingsinstelling verblijven;
  • ingeschreven zijn op een OCMW-adres;
  • een erkende handicap hebben met een verlies aan zelfredzaamheid van minstens 7 punten, erkend door de Directie-generaal Personen met een handicap van de FOD Sociale Zekerheid;
  • een handicap hebben en een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden ontvangen, of een zorgbudget voor ouderen met een zorgnood.

Deze personen kunnen wel gecontroleerd worden als de Pensioendienst vermoedt dat er fraude is.

Alle IGO-gerechtigden kregen een brief met alle informatie over deze wijzigingen.

Bron: IGO: versoepelde verblijfsvoorwaarden en gewijzigde controleprocedure | POD Maatschappelijke Integratie (mi-is.be)

Reeds ondernomen acties

7

Verdringing door toeristen en shoppers

Gent is zeer aantrekkelijk voor toeristen en shoppers, en zet daar zelf ook meer en meer op in. Enkele voorbeelden:  

  • Vervoer: Stad Gent zet onder meer via het mobiliteitsplan in op gratis wandelbusjes in het centrum, gratis shuttles tussen de Park-and-Rides en het centrum, gratis openbaar vervoer op shopzondag, en een hop-on-hop-off-watertram.
  • Economie: Gent trekt low-budget en chique winkels aan, leegstaande winkelpanden worden ter beschikking gesteld als pop-up, en er komen veel chocolade- en souvenirwinkels bij.

De tijdelijke bezoekers zorgen er ook voor dat woningen worden gebruikt als bed and breakfast, Airbnb, of als bedrijfsappartementen. Daardoor wordt Gent minder en minder betaalbaar voor haar eigen bewoners, en dreigt ze slachtoffer te worden van haar eigen succes.

De wandelbus werd ondertussen afgeschaft en het vrijgekomen budget werd geïnvesteerd in uitrol van het vervoersarmoedeplan ten gunste van kwetsbare Gentenaars.

Reeds ondernomen acties

8

Drempels naar sociale rechten©®

Veel mensen blijven onderbeschermd doordat zij niet automatisch krijgen waar zij recht op hebben en nog te moeilijk zelf hun weg vinden naar hun sociale rechten. Voor mensen die geen cliënt (meer) zijn van het OCMW is dit nog moeilijker. Velen geraken niet zelfstandig bij de juiste diensten of slagen er niet in om de juiste documenten aan te leveren om hun recht(en) te doen gelden. De procedures worden als te complex ervaren, er zijn te grote verschillen tussen de diensten en de juiste toekenning van rechten is nog te vaak afhankelijk van de hulpverlener. Op het internet kan men informatie vinden, maar voor mensen in een kwetsbare situatie is dit geen evidente bron van informatie. Dit vereist een laptop, de nodige digitale vaardigheden, en legt teveel de verantwoordelijkheid bij henzelf om de juiste informatie te vinden.

Daar bovenop komt dat veel mensen en vooral ook jongeren de drempel naar het OCMW als hoog ervaren.  En ze is soms ook hoog: tijdens corona werd de onthaaldienstverlening niet als open ervaren. Je moest telefonisch een afspraak maken. Ook tussen kerst en nieuwjaar en in de week van de Gentse feesten is de fysieke toegankelijkheid laag.

Ook de corona steunmaatregelen komen niet vanzelf tot bij wie er recht op heeft: de Covid-toeslag op het groeipakket, tijdelijke werkloosheid, de gratis treinritten, de corona-werkloosheidsuitkering, uitstel betaling hypotheek, …

Er is nood aan ondersteuning bij het laten gelden van de sociale rechten, aan huis, of via herhaaldelijk telefonisch contact met iemand die ze vertrouwen.

Het staat buiten kijf dat de uitputting van rechten een moeilijke zoektocht is: de voorwaarden voor ieder recht of sociaal voordeel zijn verschillend, naargelang het doel dat men met die maatregelen wil bereiken. De snel vorderende technologie geeft langzamerhand meer mogelijkheden tot automatisering en administratieve vereenvoudiging, maar dit is vaak niet verzoenbaar met de noodzakelijke regels rond gegevensbescherming, boet in aan efficiëntie door onbetrouwbare brondatakwaliteit, of botst op budgettaire grenzen. Stad/OCMW Gent zet in op het wegwerken van die obstakels waar mogelijk.
Zo zijn er al belangrijke stappen voorwaarts gezet in de toekenning van gratis zakken of ophaalkrediet voor huisvuilophaling en voor de toekenning kansentarief UiTPAS: het is voor deze rechten voor de meerderheid van de rechthebbenden niet meer nodig om nog bewijsstukken (attesten e.d.) aan te leveren.   

De brochure "Hoe kunnen we je helpen?" en de flyer "Hulp nodig? Neem contact met het welzijnsbureau in je buurt." zijn middelen om niet-digitale informatie over sociale rechten te verspreiden. 
n de loop van 2023 worden deze communicatiemiddelen vervangen door losbladige thematische infofiches die gemakkelijk kunnen afgedrukt en meegegeven worden, en die sneller kunnen geactualiseerd worden. Daarbij wordt extra aandacht besteed aan helder taalgebruik in een ondersteunende lay-out.

Op Vlaams niveau wordt gewerkt aan een meer toegankelijke en efficiëntere digitale rechtenverkenner.

Via het ter beschikking stellen van gratis digipakketten (zie ook signaal 57) werd deels tegemoetgekomen aan de nood aan toegang tot internet. Men kan ook terecht op de digipunten voor gratis toegang tot een computer en internet.

De in 2020 opgestarte welzijnsonthaal-werking van de welzijnsbureaus heeft onder andere tot doel om aanspreekpunt te zijn voor alle Gentse burgers met alle mogelijke sociale vragen, ook als ze geen uitkeringen van het  OCMW ontvangen of op een andere manier in een  traject actief begeleid worden.  Door meer naar buiten te treden (vindplaatsgericht werken), beter samen te werken met andere organisaties (Single Point of Contact, Geïntegreerd Breed Onthaal) en meer informatie te geven wil het OCMW mensen in onderbescherming beter bereiken en ondersteunen.

Sinds de coronacrisis onder controle is, hebben de Welzijnsbureaus hun normale openingsuren hervat. De Gentse welzijnsbureaus blijven inzetten op een maximale toegankelijkheid voor zover de capaciteit het toelaat. Ook de maatschappelijk werkers van het OCMW botsen op de moeilijkere bereikbaarheid van andere dienstverleners (banken, vakbonden, mutualiteiten,…).

In de corona-periode moesten een aantal noodmaatregelen snel doorgevoerd worden, terwijl de werkomstandigheden moeilijker waren. Dat is inderdaad niet van een leien dakje gelopen, maar die periode is intussen gelukkig voorbij.

Ondersteuning aan huis is niet realiseerbaar. De nagestreefde goede samenwerking tussen alle dienstverleners en sociale vrijwilligersorganisaties komt daar het dichtste bij.  

 

Reeds ondernomen acties

29

Mensen in armoede niet schuldig aan eigen slechte gezondheid

Gezondheidsvaardigheden kunnen een verschil maken in  gezondheidsbevordering. Mensen in armoede zijn afhankelijk van anderen voor het verkrijgen, begrijpen, beoordelen en gebruiken van informatie bij het nemen van beslissingen in verband met gezondheid. Vaak is er echter geen laagdrempelig aanbod rond gezondheidsvaardigheden. Ook spelen armoede-stress en onbetaalbaarheid van gezonde alternatieven een rol.

  1. Cijfers gezondheidsvaardigheden

3 op 10 Belgen van 15 jaar of ouder (33%) heeft lage gezondheidsvaardigheden. Ook in Gent heeft dus een groot deel van de Gentenaars het moeilijk om gezondheidsinformatie op te zoeken, goed te begrijpen en het gedrag daaraan aan te passen. Dat merken vele gezondheids- en welzijnswerkers dagelijks in hun praktijk.

Oudere mensen, mensen met een migratieachtergrond, anderstaligen, mensen met een lager opleidingsniveau, mensen met een mentale beperking, analfabeten, hebben vaak lagere gezondheidsvaardigheden.

  1. Laagdrempelig aanbod rond gezondheidsvaardigheden

Het is daarom een belangrijke pijler binnen de beleidsnota gezondheid van de stad om de gezondheidsvaardigheden van Gentenaars te versterken. Dit is ook onderdeel van het tijdelijke project binnen de stad met middelen vanuit de VVSG rond gezondheidsongelijkheid. 

Om de gezondheidsvaardigheden te versterken wordt er in eerste instantie ingezet op het vormen van de vele eerstelijnswerkers in Gent, zodat zij lage gezondheidsvaardigheden herkennen en hun patiënt/cliënt kunnen ondersteunen om de gezondheidsvaardigheden te versterken. De gezondheids- en welzijnswerkers werden bevraagd zodat de acties aansluiten bij de actuele noden en behoeften.:

    • Op de webpagina https://www.eerstelijnszone.be/gezondheidsvaardigheden is een mooi gebundeld overzicht over wat gezondheidsvaardigheden zijn en hoe je hiermee als hulpverlener aan de slag kan. Tools, methodieken, tips&tricks worden gedeeld.
    • Online inspiratiemomenten:
      • Inspiratie webinar 28/01/2021
      • Online inspriatiemoment 24/02/2022
    • Trainingen en lunchsessies om heel concreet met het thema aan de slag te gaan:
      • Online training: motiverende gespreksvoering voor mensen in een kwetsbare situatie (door Gezond Leven vzw)
      • Online training: Schrijven voor een laaggeletterd publiek (door Wablieft) + individueel tekstadvies 
      • Online training: Helder spreken in de zorg (door IN-Gent)
      • Online training: Effectief communiceren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden (door Pharos)
      • Online lunchsessie: Gezondheidsvaardigheden voor dummies (door Gezond Leven)
      • Online lunchsessie: Gezondheidsgidsen (door Stad Gent)
    • Een E-learning ‘Helder communiceren met anderstaligen’ (door IN-Gent) werd ontwikkeld.
    • Er liep een wedstrijd waarbij organisaties een training op maat konden winnen
      • Training op maat ‘spreken voor anderstaligen’ voor LUNA abortuscentrum Gent (winnaar wedstrijd)
      • Training op maat ‘motiverende gespreksvoering’ voor methodische cel perspectief van OCMW Gent (winnaar wedstrijd)
    • Er is een leernetwerk.
    • Er wordt heel wat communicatie verspreid via verschillende kanalen om thema gezondheidsvaardigheden levendig te houden
    • Ontwikkeling filmpjes terugvraagmethode: https://www.eerstelijnszone.be/de-terugvraagmethode-helpt-bij-goede-zorg  

Daarnaast wordt er ook ingezet op het versterken van de gezondheidsvaardigheden van de kwetsbaren doelgroep zelf. Dit doen we via de inzet van gezondheidsgidsen: https://www.eerstelijnszone.be/gezondheidsgidsen 

Ook in de volgende jaren zal hier verder op ingezet worden.

 

  1. Armoede-stress en onbetaalbaarheid gezonde alternatieven

Dienst Regie Gezondheid en Zorg bouwt het laagdrempelig preventie- en leefstijlaanbod verder uit, samen met ELZ Gent en de vele gezondheids- en welzijnspartners. Het sloot daarvoor verschillend subsidieovereenkomsten af zoals met de Gentse wijkgezondheidscentra, Logo Gezond+, De Sloep, Topunt, de Herstelacademie, Human Link, OverKop Gent en de Kraamkaravaan. Het zorgde ook voor een handig overzicht van het laagdrempelig preventie- en lijfstijlaanbod dat terug te vinden is op https://www.eerstelijnszone.be/gezond-leven-stimuleren-in-gent-0.

Een greep uit dit Gentse laagdrempelige leefstijlaanbod:

  • Beweging op Verwijzing helpt mensen naar een actiever leven. In Gent is de BOV-coaching helemaal gratis. Naast artsen kunnen nu ook psychologen, apothekers, diëtisten, kinesisten en sociaal – en maatschappelijk werkers een doorverwijzen naar een BOV-coach.
  • Wijkgerichte beweeg- en fietslessen van de wijkgezondheidscentra ism met de Sloep en de Sportdienst
  • groepscursussen Rookstop van Stad Gent en Bond Moyson
  • Ratatouille wijkgerichte vormingsreeks rond voeding en opvoeding voor kwetsbare gezinnen met jonge kinderen
  • Wijkgerichte gratis mondscreenings i.k.v. Generatie Gaatjesvrij voor kinderen van 2 tot 3 jaar.
  • Wijkgerichte groepscursussen mentale veerkracht van Stad Gent ism met de Herstelacademie en The Human Link en de wijkgezondheidscentra.
  • Mama to be(e) van de Kraamkaravaan i.s.m. 3 wijkgezondheidscentra biedt groepstrajecten aan voor kwetsbaar zwangeren waarbij medische controles gecombineerd worden met het uitwisselen van kennis en ervaring en het versterken van het netwerk.
  • Buurt in Beweging van wijkgezondheidscentrum Brugse Poort is een participatief actieonderzoek dat de drempels rond sporten en bewegen bij ouderen en kinderen in kaart wil brengen en verlagen. Het werd opgericht met steun van het Sociaal Innovatiefonds naar aanleiding van het signaal rond het stijgend overgewicht bij (kwetsbare) kinderen en jongeren.

 

Ook in de schoolcontext is er extra aandacht voor preventiegerichte initiatieven zoals:

  • Het project Gezonde School Gent (GSG) dat de Gents scholen te ondersteunt bij het uitwerken van een gezondheidsbeleid met preventief aanbod en acties ikv van een gezonde schoolomgeving. GSG is een samenwerkingsinitiatief van dienst Regie Gezondheid, Onderwijscentrum Gent/Brede School en Logo Gezond+.
  • In  2022 wordt gestart met een preventief groepsaanbod rond sociaal emotioneel leren en emotieregulatie bij leerlingen  van het vijfde en zesde leerjaar basisonderwijs. Dit is een nieuw samenwerkingsinitiatief tussen Huis van het Kind Gent en vzw Topunt.
  • Het project Lejo (Lekkers op school) van dienst Lokaal Sociaal Beleid en het Onderwijscentrum zet in op het aanbod gezonde en volwaardige maaltijden op school. Meer  info hierover is te vinden bij de opvolging onder signaal 1.  

 

Voor de vele wijkgerichte voedselinitiatieven en het traject materiële hulp verwijzen we naar de opvolging van signaal 2.

 [DRI1]Best laten nalezen door Els De Vos

Reeds ondernomen acties

30

Onduidelijkheid rond tussenkomst in medische zorg leidt tot onderbehandeling

Voor veel gezinnen in armoede zijn de medische kosten een serieuze hap uit het budget, waardoor bepaalde behandelingen noodgedwongen worden uitgesteld. Maar er is veel onduidelijkheid over welke tussenkomsten er zijn en onder welke voorwaarden er tussengekomen wordt. Huisartsen en mutualiteiten kunnen duidelijkheid scheppen maar er is minder fysiek contact met de mutualiteit en niet iedereen heeft een (vaste) huisarts.

Reeds ondernomen acties