Asiel en migratie

6

Strengere controles op inkomensgarantie zorgen voor stress en onzekerheid bij ouderen met een migratieachtergrond

Om recht te hebben op een inkomensgarantie moet je effectief in België wonen. Postbodes controleren of de ouderen in kwestie in België verblijven, door minstens één keer per jaar aan te bellen en de rechthebbende te vragen om de identiteitskaart te tonen. Wie drie keer niet thuis is, moet zich binnen de vijf dagen melden bij het gemeentehuis met een document dat de postbode in de bus steekt. Als je je niet tijdig meldt en het document niet tijdig terugstuurt dan schorst de pensioendienst de betaling van je inkomensgarantie. Iedereen die naar het buitenland gaat, hoe kort ook, moet dit vooraf melden aan de Pensioendienst. Wie langer dan 21 dagen op een ander adres verblijft, ook binnen België, moet dat vanaf nu vooraf melden. Deze strengere controles zorgen voor extra stress bij de begunstigden. Alle mensen die een inkomensgarantie voor ouderen ontvangen hebben een brief gekregen met de nieuwe regelgeving, maar voor anderstaligen is dit niet altijd evident om te begrijpen. Ook voor ouderen met een migratieachtergrond, die de gewoonte hebben om meerdere maanden per jaar terug te gaan naar hun thuisland, kan dit problemen geven.

Trekker: Krist Poffyn
Opvolging:

In 2019 werden de controles verstrengd zoals in het signaal omschreven. Tijdens de coronacrisis werden de controles tijdelijk stopgezet. In april 2021 werd deze kwestie in de pers aangekaart door de sociale middenveldorganisaties, met de vraag om de controles weer minder streng te maken als de coronacrisis achter de rug zou zijn.

Dit is een maatregel die op federaal niveau moet aangepakt worden. De regering De Croo had na eerdere kritiek al aangekondigd dat ze de controles wil bijsturen. Minister van Pensioenen Karine Lalieux, die daarover op 22/04/21 werd bevraagd in de Kamer van Volksvertegenwoordigers, beloofde de regels op korte termijn (na eind juni) te versoepelen, en op middellange termijn een nieuw controlesysteem uit te werken, samen met de sociale partners.

Sinds 25 juni 2022 zijn de verblijfsvoorwaarden en de controleprocedure veranderd voor de gerechtigden op de Inkomensgarantie voor ouderen (IGO).

  1. De verblijfsvoorwaarden zijn versoepeld: de IGO-gerechtigden moeten enkel hun verblijven in het buitenland van meer dan 5 opeenvolgende dagen, of 6 nachten (want de dagen van vertrek naar het buitenland en terugkomst naar België worden niet meegerekend) meedelen.  
  2. De controleprocedure is gewijzigd: op willekeurige data wordt de effectieve aanwezigheid van gerechtigden in België gecontroleerd. Er wordt een aangetekende brief met ontvangstbewijs verstuurd. Sommige gerechtigden worden vrijgesteld van deze automatische controle. Het gaat om gerechtigden die:
  • ouder zijn dan 80 jaar;
  • in een rust- of verzorgingstehuis of in een psychiatrische verzorgingsinstelling verblijven;
  • ingeschreven zijn op een OCMW-adres;
  • een erkende handicap hebben met een verlies aan zelfredzaamheid van minstens 7 punten, erkend door de Directie-generaal Personen met een handicap van de FOD Sociale Zekerheid;
  • een handicap hebben en een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden ontvangen, of een zorgbudget voor ouderen met een zorgnood.

Deze personen kunnen wel gecontroleerd worden als de Pensioendienst vermoedt dat er fraude is.

Alle IGO-gerechtigden kregen een brief met alle informatie over deze wijzigingen.

Bron: IGO: versoepelde verblijfsvoorwaarden en gewijzigde controleprocedure | POD Maatschappelijke Integratie (mi-is.be)

10

Het groeipakket niet altijd ondersteunend©

Soms hebben kinderen extra ondersteuning nodig om te groeien. Voor hen bevat het Groeipakket naast het basisbedrag een extra zorgtoeslag die de kosten in hun specifieke situatie beter afdekt. Wie een of beide ouders heeft verloren, wie in een pleeggezin opgevangen wordt of wie door een beperking of handicap ondersteuning nodig heeft, krijgt maandelijks een zorgtoeslag bovenop het basisbedrag. Welnu, het is soms maandenlang wachten om deze zorgtoeslag te ontvangen, zeker als het gaat om de zorgtoeslag voor kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte, want daarvoor moet het gezin zelf een aanvraag indienen.  Ook de eerste coronatoeslag op het groeipakket kwam er enkel voor wie het actief heeft aangevraagd.

Sinds 1 januari 2019 hebben niet-begeleide minderjarige vreemdelingen recht op het groeipakket. Het OCMW houdt het groeipakketbedrag af van het leefloon van de niet-begeleide minderjarigen. Dit geldt ook voor Belgische jongeren die alleen wonen. Het groeipakket zou er eigenlijk moeten zijn om deze jongeren in een kwetsbare situatie te ondersteunen.

Trekker: Krist Poffyn
Opvolging:

Het groeipakket is een Vlaamse bevoegdheid waarop vanuit het lokale niveau weinig invloed kan worden uitgeoefend. Het aanvragen van de zorgtoeslag gebeurt inderdaad niet automatisch, het gezin moet daarvoor een hele procedure doorlopen. De tussenkomst van een arts is noodzakelijk om de zorgbehoefte via een puntenschaal te evalueren. Maatschappelijk werkers van OCMW kunnen mensen die daar nood aan hebben, ondersteunen in hun aanvraag. Hetzelfde geldt voor de coronatoeslag op het groeipakket.

De voorwaarden voor het leefloon zijn vastgelegd in de Wet betreffende maatschappelijke integratie (de RMI-wet). Het is een bijstandsuitkering waarop men enkel recht heeft in de mate waarin er geen andere inkomsten zijn. Het gevolg is dat alle bestaansmiddelen aangerekend moeten worden op het leefloon. Via een Koninklijk Besluit kunnen daarop uitzonderingen voorzien worden: inkomsten die geheel of gedeeltelijk niet in aanmerking komen bij het berekenen van de bestaansmiddelen. Gezinsbijslag (= Groeipakket) is zo een uitzondering, op voorwaarde dat de aanvrager gezinsbijslag krijgt voor kinderen die hij opvoedt en ten laste heeft. Het Groeipakket dat iemand voor zichzelf ontvangt, voldoet niet aan deze voorwaarden en valt dus niet onder de vrijstelling. Het Groeipakket wordt beschouwd als een inkomen van en voor deze persoon zelf, dat aangevuld kan worden met leefloon.

13

Ouderenzorg EU-burgers

EU-burgers moeten werken om hier te kunnen blijven. Als hun ouders ziek zijn, willen ze hen naar hier halen om te verzorgen. Maar dan kunnen ze niet werken en vervalt hun E-kaart. De ouders kunnen niet in een woonzorgcentrum terecht omdat het te duur is en ze geen recht hebben op terugbetaling. Ze kunnen dit recht wel krijgen als hun kind bewijst dat hij/zij hen ten laste kan nemen. Vaak kan dit echter niet omwille van de precaire werksituatie als (schijn)zelfstandige. Ook mantelzorgverlof opnemen kan niet door deze precaire werksituatie. Doordat de kinderen vaak in precaire situaties leven, hebben zij niet de mentale kracht om mantelzorg op zich te nemen, of onvoldoende financiële middelen om die extra mond te voeden. Hierdoor komen de ouderen soms op straat terecht,

Ouderen die hier al jaren verblijven en geen link meer hebben met het thuisland omdat hun kinderen hier een leven opgebouwd hebben, ervaren gelijkaardige problemen. Ze hebben vaak onvoldoende rechten opgebouwd om van een ziekteverzekering of pensioen te kunnen genieten.

Opvolging:

Dit signaal dient verder uitgeklaard te worden, verblijfsrechtelijke aspecten en toegang tot sociale zekerheidsstelsel spelen hierin een belangrijke rol. Regelgeving is geen lokale bevoegdheid.

17

Geestelijke gezondheidszorg voor mensen zonder wettig verblijf is broodnodig, maar ontoegankelijk

Mensen zonder wettig verblijf hebben soms psychosomatische klachten, trauma-ervaring, psychische of psychiatrische problemen. In de reguliere geestelijke gezondheidszorg kunnen ze nauwelijks terecht door de kostprijs, de taalbarrière of de wachttijd. Via de medische kaart voor dringende medische hulp is opname mogelijk en wordt psychologische hulp enkel terugbetaald als de factuur een officieel RIZIV-nomenclatuurnummer bevat. Mind Spring is een mooi aanbod maar niet iedereen is bereid om aan een groepsaanbod deel te nemen. Ook het aanbod voor erkende vluchtelingen zit vol en is heel duur want je moet niet alleen de therapeut betalen maar ook de tolk.

De psychiatrische problemen kunnen een serieuze impact hebben op het gehele gezin.

Casus: een papa heeft psychiatrische hulp nodig maar vindt deze hulp niet in de juiste taal. Ondertussen heeft zijn kwetsbaarheid een grote negatieve impact op gans zijn gezin.

Trekker: Joke Vasseur
Opvolging:

Mensen zonder wettig verblijf hebben vaak een traumatiserende geschiedenis en verblijven omwille van hun statuut vaak in zeer precaire omstandigheden waardoor de kans op psychische of psychiatrische problemen hoger is. Anderzijds zorgt hun illegaliteit ervoor dat hun rechten op zorg en hulpverlening uiterst beperkt zijn. Daarenboven moeten we helaas nog steeds vaststellen dat in de regio het aanbod voor cultuursensitieve geestelijke gezondheid vrij beperkt is. Niet enkel voor mensen zonder papieren zijn de drempels naar zorg hoog, ook voor mensen in procedure en geregulariseerde vluchtelingen blijven we zoeken naar goede sporen voor een zorgaanbod op maat.

Om deze drempels te verlagen investeert de stad in een samenwerking met CGG Adentro en CAW Oost-Vlaanderen.

CAW Oost-Vlaanderen biedt met Mind Spring een psycho-educatief groepsaanbod voor  vluchtelingen. Doel is  het verhogen van hun mentale weerbaarheid en helpen hen de toekomst aan te pakken. Het programma verhoogt de mentale weerbaarheid vanuit hun eigen kracht en helpt hen de toekomst aan te pakken. De groep wordt in de eigen taal begeleid door een speciaal daarvoor opgeleide ervaringsdeskundige Mind-Spring-trainer en een professional uit de sociale, medische, onderwijssector, … die hiertoe een opleiding tot Mind-Spring co-begeleider volgde.

Voor een snellere instroom naar een gepaste begeleiding op maat financieert Stad Gent voor de doelgroep vluchtelingen een samenwerking met CGG Adentro. Hierbij kunnen vluchtelingen met nood aan individuele cultuursensitieve psychologische begeleiding in een snel traject opgenomen worden. Doelgroep zijn alle vluchtelingen die nood hebben aan een multidisciplinaire ondersteuning. Indien er voldoende begeleidingscapaciteit is kunnen ook vluchtelingen zonder papieren hier in een versneld traject ondersteund worden. Voor de instroom van mensen met dit profiel organiseert het CGG maandelijks een netwerktafel met betrokken partners die cliënten kunnen aanmelden voor een versnelde instroom.

Deze netwerktafel nam in voorjaar 2021 samen met het PAKT het initiatief om een lokaal overleg te starten rond cultuursensitieve zorg in de regio. De Stad Gent neemt hieraan ook deel. 

In kader van het corona relance plan zet Stad Gent sinds oktober 2020  4 relance psychologen in. Deze werken zeer laagdrempelig, vanuit wijkgezondheidscentra en sociale ontmoetingsplaatsen. Deze psychologen bieden gratis kortdurende (maximaal 10 sessies) krachtgerichte trajecten aan kwetsbare Gentenaren. Er gelden geen vooraf vastgelegde beperkingen met betrekking tot thema’s, problematieken, ernst, of eventuele zorggeschiedenis/zorgplannen. De consultaties worden georganiseerd met tolk indien nodig en ook mensen zonder papieren kunnen bij de relance psychologen terecht. Een doorverwijzing van een arts of outreachende toeleider is wel noodzakelijk.

Ook met de instroom van vluchtelingen uit Oekraïne werd een plan opgemaakt voor opvang en psycho-sociale ondersteuning. Hiervoor worden 2 instroompoorten gepromoot (0800 nummer van caw en intake team psychologische dienst van het ocmw), die kunnen doorverwijzen naar gepaste zorg-trajecten (CAW oa mindspring en traumaverwerking, OCMW psychologisch dienst en CGG Adentro). Naast ondersteuning van de vluchtelingen staat CAW ook in voor de ondersteuning van professionals en vrijwilligers.

In 2023 start een project waarbij het SOI en CAW samenwerking om in de schoot van het Mind-Spring aanbod, een intensievere begeleiding te voorzien voor niet-begeleide minderjarige vluchtelingen en hun gezin, voor en na gezinshereniging. 

21

Terugbetalingssysteem zorgt voor gezondheidszorg met 2 snelheden®

In de gezondheidszorg is er nog steeds veel ongelijkheid. Dit enerzijds omwille van de complexe systemen maar anderzijds ook omwille van verschillen in terugbetaling.

  • Dokters die aan terugbetalingstarief werken kosten minder.
  • Mensen met een goede hospitalisatieverzekering betalen minder.
  • Voor een aantal ingrepen zorgt het terugbetalingssysteem ervoor dat mensen zonder wettig verblijf waarvoor de behandelende arts de ingreep als ‘dringend’ attesteert met een medische kaart minder moeten betalen dan leefloontrekkers als ze ook een inkomen hebben dat lager is dan het leefloon (4€ t.o.v 1400€ voor een Gastric bypass, 500€ t.o.v. 4000€ voor IVF). Daardoor zijn deze ingrepen zeer gegeerd, en zijn er soms perverse effecten, zie signaal 31.
Trekker: Leen Van Zele
Opvolging:

22

Onrustwekkende tienerzwangerschappen

Kwetsbare Intra-Europese tienermeisjes hangen rond inloopcentra waar dak- en thuisloze mensen komen, om hun diensten aan te bieden in ruil voor geld. Daar bovenop komt dat deze meisjes geen anticonceptiva nemen wegens te duur, geen zelfbeschikkingsrecht of omdat ze kiezen voor zwangerschap en er fier op zijn.  Vaak komen daar dus tienerzwangerschappen in precaire situaties uit voort.

Bijkomend probleem is dat de meest geschikte anticonceptiva (niet-orale zoals spiraaltje, ring, pleister, implantaat ...) niet aangevraagd kunnen worden via de medische kaart, maar abortus wel. 

Trekker: Wim De Moor
Opvolging:

Inzake concretisering van het signaal :

Er zijn geen recente concrete signalen van deze problematiek, noch vanuit de inloopcentra, noch vanuit de straathoekwerkers die daar regelmatig komen. Er is dus momenteel ook geen zicht op de grootte van de groep en leeftijd van de meisjes. In het verleden en vanuit een ander signaal rond café prostitutie kunnen we vermoeden dat het om jonge mensen zou gaan die zich aanbieden om een bron van inkomsten te hebben. Er is echter geen indicatie dat hier problematische en/of ongewenste zwangerschappen uit voort komen of sprake kan zijn van een correlatie. Het is niet evident om data met betrekking tot deze problematiek te verzamelen, gezien de signalen niet altijd even duidelijk of traceerbaar zijn en niet toelaten om op een concreet niveau de eventuele problematiek te exploreren.

Inzake terugbetaalbaarheid van anticonceptiva :

  1. Voor personen die in regel zijn met verzekerbaarheid in het kader van ziekte-en invaliditeitsverzekering : een aantal vormen van anticonceptie voor vrouwen jonger dan 25 jaar of ouder dan 24 jaar met verhoogde tegemoetkoming,  is gratis (inclusief morning-afterpil) . Een aantal andere vormen van anticonceptie voor deze doelgroep worden gedeeltelijk terugbetaald. In de meeste gevallen wordt de terugbetaling automatisch verrekend via het systeem de derdebetaler (overzicht RIZIV : https://www.riziv.fgov.be/nl/themas/kost-terugbetaling/door-ziekenfonds/geneesmiddel-gezondheidsproduct/terugbetalen/Paginas/voorbehoedsmiddelen-jonge-vrouwen.aspx)
  2. OCMW-tussenkomst in de kosten anticonceptie indien niet of niet volledig gedekt door RIZIV voor cliënten met een inkomen volgens barema leefloon : aanvragen en voorstellen voor tussenkomst in kosten van anticonceptie kaderen steeds in een hulpverleningstraject waarbij de maatschappelijk werker het onderwerp van seksualiteit en gezinsplanning bespreekbaar maakt met de cliënt én een sociaal-financieel onderzoek die de nood aan financiële tussenkomst verantwoordt omwille van de aanwezigheid van een financiële drempel voor de aankoop van anticonceptie. Dergelijke tussenkomsten kaderen beleidsmatig in de preventie van kinderarmoede, in casu door het inperken van ongewenste zwangerschappen.
  3. Personen die niet in regel zijn met de verzekerbaarheid in het kader van de ziekte- en invaliditeitsverzekering, maar recht hebben op dringende medische hulp voor mensen zonder wettig verblijf : zelfde regeling als RIZIV op voorwaarde dat een voorschrijvende arts de anticonceptie attesteert als ‘dringende medische hulp’. Aangezien ‘dringend’ zoals bedoeld in het KB zowel preventieve als curatieve geneeskundige prestaties of producten kan omvatten, wordt dit inderdaad regelmatig in kwetsbare situaties als dringend geattesteerd.

 

Inzake begeleidingsmogelijkheden van kwetsbare zwangeren :

Begeleiding tijdens zwangerschap en/of tienermoederschap kan via verschillende zorg- of welzijnsactoren waaronder:

  • Vroedvrouwen zijn deskundigen op het gebied van zwangerschap, bevalling en kraamperiode, controleren de gezondheid van moeder en kind, verwijzen door naar andere beroepsbeoefenaars in de gezondheidszorg, kunnen extra ondersteuning bieden bij tienermoederschap of ongeplande zwangerschappen en fungeren vaak als vertrouwenspersoon.
  • Lejo vzw : de werking Tienerouders van Lejo vzw ondersteunt tienerouders voor en na bevalling.
  • Fara vzw : informeert en ondersteunt bij (on)geplande tienerzwangerschap, maakt keuzes mbt ongepland zwanger zijn bespreekbaar en bereidt desgevallend tienerouderschap voor in samenspraak met de hulpvrager en haar omgeving.
  • Kind&Gezin
  • VZW De Sloep waar onder meer begeleiding van een doula kan ingezet worden. Een doula is een zwangerschaps- en bevallingscoach. Zij voeren geen medische handelingen uit, dat is de taak van de vroedvrouwen, huisartsen en gynaecologen. Doula bieden wel een emotionele en fysieke vertrouwenspersoon tijdens de zwangerschap en bevalling. Zij bereiden ouders voor op de bevalling en zijn vanaf het begin van de arbeid aanwezig totdat de baby geboren is. Onderzoek heeft aangetoond dat wanneer er een doula aanwezig is dat bevallingen vlotter verlopen en dat er minder medische interventies nodig zijn.

Begeleiding is echter steeds afhankelijk van de vrij wil en elementen van de eigen sociale of culturele context.

24

Geen vaste huisarts

Er zijn nog steeds mensen die geen vaste huisarts hebben. Ze gaan liever naar het ziekenhuis omdat ze daar meteen geholpen worden, de rekening pas achteraf krijgen of dit kennen uit het land van herkomst.

Daarnaast zijn er te weinig artsen. Diegenen die er zijn, staan enorm onder druk en vallen soms uit. Ook in de wijkgezondheidscentra en groepspraktijken. Dit heeft tot gevolg dat mensen minder terecht kunnen met hun verhaal bij een  ‘vaste’ huisarts als vertrouwenspersoon, of er op moeten wachten.

Trekker: Leen Van Zele
Opvolging:

31

Gastric bypass in de mode

Als je aan de wettelijke voorwaarden voldoet kan je een terugbetaling krijgen voor een Gastric bypass, ook via de medische kaart (zie signaal 21). Het wordt een mode en veel mensen denken dat het een wonderoplossing is. Om aan de voorwaarden voor terugbetaling te voldoen moet je een BMI van 40 hebben. Soms komt men eerst 5 kilo aan om recht te kunnen hebben.

Het gevaar is echter dat de opvolging ervoor en erna een probleem vormt, want psychologen, diëtisten, … worden niet terugbetaald. Met als gevolg dat men de operatie ondergaat maar na de operatie geen aanpassingen doorvoert in eet- en beweeggewoontes omwille van de hogere kosten. Daardoor dreigt de Gastric bypass niks uit te halen. 

Trekker: Leen Van Zele
Opvolging:

32

Legale opiaten bij vluchtelingen

Veel vluchtelingen verklaren psychische klachten somatisch of spiritueel, en weten onvoldoende dat hiervoor aangepaste hulp beschikbaar is. Daarom proberen ze hun probleem vaak te verzachten met pijnstillers. Meer en meer vluchtelingen die uiteindelijk in de psychische hulp terecht komen, zijn onder invloed van legale opiaten zoals Tramadol of morfine (sederend en vaak euforisch effect, zeer verslavend, even schadelijk als heroïne).

Opvolging:

35

De ontoegankelijke huurmarkt®

  • Verhuurders willen vaak niet verhuren aan mensen met een vreemde familienaam, maar ook niet aan mensen met een vervangingsinkomen, een leefloon of aan alleenstaande gepensioneerden (tenzij hun kinderen borg staan).
  • Nieuwbouwwoningen zoals aan Dok-Noord zijn onbetaalbaar en dit werkt gentrificatie in de hand.
  • Sommige gezinnen staan al heel lang op de wachtlijst voor een sociale woning.  Als ze dan uiteindelijk een woning aangeboden krijgen, moeten ze soms binnen de maand verhuizen om die woning niet te verliezen. Omdat ze een vooropzeg van 3 maanden hebben, moeten  ze 2 maanden dubbele huur betalen.
  • Voor gezinnen met meer dan 5 kinderen is er geen aanbod.
  • De huurprijs van een sociale woning is berekend op de belastingaangifte van 3 jaar terug. Soms is het verschil in inkomen groot in vergelijking met 3 jaar terug. Ondertussen zijn mensen soms gepensioneerd, of werkloos geworden, … Vaak is het ook even wachten op een aanpassing van de huurprijs na een scheiding, en je inkomen moet bovendien gedurende 3 maanden 20% lager zijn om in aanmerking te komen voor een aanpassing.
Trekker: Debby Drubbel
Opvolging:

Aanbodverruiming: Stad Gent wil het aantal SVK woningen verdubbelen, het aantal betaalbare huurwoningen via Huuringent verdrievoudigen en 1.200 bijkomende sociale woningen laten bouwen. Daartoe is budget voorzien en een investeringssubsidie voor de huisvestingsmaatschappijen. 

Via sociaal beheer wil stad Gent private woningen die langer dan 2 jaar op het leegstandsregister staan verhuren via SVK.

Discriminatie: de praktijktesten op de private huurmarkt worden verdergezet. De werking voor ondersteuning aan verhuurders wordt uitgebouwd met een Verhuurderspunt. Verhuurders zullen begeleid worden in objectieve verhuur. De samenwerking met de immokantoren wordt versterkt.

Huurgeschillen: voor huurders die problemen ondervinden wordt de drempel voor juridisch advies verlaagd door gratis zitdagen van Huurdersbond Oost-Vlaanderen in het stadskantoor en via doorverwijsbrieven naar Huurdersbond Oost-Vlaanderen.  

Gentrificatie: in elk stadsproject wordt 20% sociale huurwoningen en 20% budgethuurwoningen voorzien. Budgetkoop wordt omgezet in budgethuur. Via renovatietrajecten voor verhuurders wordt gestimuleerd dat bestaande huurwoningen gerenoveerd en verder verhuurd worden in plaats van verkocht.

Woningen voor grote gezinnen: bij de bouw van nieuwe SVK woningen en van nieuwe sociale woningen wordt gestreefd naar een maximaal aantal gezinswoningen met drie en meer slaapkamers. In de renovatiepremie voor verhuurders wordt extra subsidie gegeven vanaf meer dan drie slaapkamers.

Dit signaal werd geselecteerd voor het Sociaal Innovatiefonds 2022

58

Ondersteuningsnoden voor scholen buitengewoon onderwijs met precaire doelgroepen

Er is een grote nood aan ondersteuning in scholen buitengewoon onderwijs. Deze scholen hebben meer en meer gezinnen met een meervoudige complexe problematiek. Bijvoorbeeld kinderen met ernstige mentale beperkingen die opgroeien in precaire gezinssituaties. Het beperkte communicatievermogen van zowel de kinderen als de ouders vraagt om een specifieke aanpak. Ze komen handen tekort om de sociale uitdagingen die deze doelgroep met zich meebrengt (onbetaalde facturen, huisvestingsproblemen, op te volgen medische problematieken en afspraken, onvermogen van de doelgroep om zich te verplaatsen, …) zelf aan te pakken en hebben nood aan ondersteuning  zodat ze weer meer tijd hebben voor hun kerntaken.

Opvolging:

Vanuit de OKAN-scholen (vervolgschoolcoaching) wordt in het schooljaar 2021-2022 een ‘professionaliseringstraject’ opgezet voor BuSO-scholen in Groot-Gent, om hen wegwijs te maken met betrekking tot (ex-)OKAN’ers, waar specifieke problematieken of beperkingen gecombineerd worden met (zeer) beperkte taalvaardigheid in het Nederlands.

Scholen buitengewoon onderwijs kunnen geen beroep doen op brugfiguren, maar kunnen wel een vraag richten aan de trajectbrugfiguren die hen ondersteunen in het bereiken van kwetsbare kinderen en gezinnen. De trajectbrugfiguren hebben in het schooljaar 2020-2021 een lerend netwerk opgestart waar scholen van het buitengewoon onderwijs samenkomen voor uitwisseling van good practices en intervisie.

Bibliotheek De Krook ontvangt wekelijks een OKAN klas in de jongeren bib. De jongeren leren de bibliotheek kennen en de mogelijkheid om de computers te gebruiken.

62

Scholen soms nog zoekend op het vlak van armoede en diversiteit®

Kinderen en jongeren die opgroeien in een kwetsbare situatie krijgen vaak (onbedoeld) minder kansen op een school die weinig ervaring heeft op het vlak van armoede en diversiteit. Vaak worden ze uitgesloten of haken ze na enkele weken of maanden af. Scholen zijn soms zelf zoekend naar ondersteuning en vorming, partners die hun school kunnen versterken en mensen die hen kunnen begeleiden in deze transitie. Het is belangrijk dat preventief ingezet wordt op ondersteuning en versterking van deze scholen.

Opvolging:

Rond het thema ‘grootstedelijke context’ wordt vanuit het Onderwijscentrum

  • ingezet op het versterken en ondersteunen van scholen via ondersteuningstrajecten en vormingssessies voor scholen. De concrete invulling wordt via de website van Onderwijscentrum Gent bekendgemaakt.
  • een collegagroep meertaligheid voor basisonderwijs en voor secundair georganiseerd
  • ingezet op trajecten op basis van werkpunten die uit de resultaten van de DISCO (diversiteitsscreening onderwijs) komen, in samenwerking met externe partners
  • Wandelingen in buurt van school om het schoolteam in contact te brengen met organisaties gelinkt aan armoedeweb (voorlopig enkel wandeling in binnenstad en watersportbaan met uitbereiding naar andere wijken in januari)
  • Lunchsessies: ‘Armoede en kostenbewust onderwijs’ - ‘Diversiteit (h)erkennen en benutten’ - ‘Meertaligheid als troef, binnen en buiten de school(m)uren’ - ‘Een meertalig boekenaanbod bij jou op school, hoe begin je eraan?’ 
  • Collegagroep meertaligheid voor basisonderwijs en secundair onderwijs
  • Vormingsaanbod ‘Polarisering’
  • Lerend netwerk ‘Identiteit & Diversiteit in de klas’ - ‘Omgaan met nieuwkomers in het basisonderwijs’
  • Omstaandertraining voor schoolteams
  • www.meertaligheid.be

 

Via de GIDS (Gentse Inspiratiebank voor Diversiteit op School) kunnen scholen concrete materialen en informatie terugvinden over organisaties waar ze een beroep op kunnen doen met specifieke vragen over armoede of diversiteit op school. www.stad.gent/gids.

Op het inhoudelijk luik van de  algemene vergadering van het LOP Gent SO  werd op 3 juni 2021 een inspirerend vormingsmoment voorzien door Dr. Inge Van de Putte – Vakgroep Orthopedagogiek, UGent . Voorstelling van Potential, Power to teach all children, een professionaliseringstraject voor leraren in het creëren van inclusieve leeromgevingen.

Brugfiguren en trajectbrugfiguren stimuleren scholen om tot een kostenbewust beleid te komen. Dit kan variëren van het volgen van een vorming samen met de secretariaatsmedewerker en/of zorgcoördinator van een school rond de maatregelen die het stedelijk onderwijs biedt, tot het procesmatig begeleiden samen met een externe organisatie. Brugfiguren en trajectbrugfiguren stimuleren scholen ook om beleidsmatig rond de verschillende facetten van diversiteit te werken. Dit kan variëren van een sensibiliseringsactie op de Dag van de Thuistaal tot opnieuw het procesmatig begeleiden samen met een externe organisatie.

Vzw Krijt rolt vanaf schooljaar 2022-2023 DIY-trajecten uit waarbij een school aan de hand van Krijt-vragenlijsten zelf een analyse kan maken van hun sterke en werkpunten. Aan de werkpunten wordt telkens een advies/voorgestelde actie gekoppeld. Daarna volgt een consult met een trajectbegeleider en ervaringsdeskundige van vzw Krijt.

Bibliotheek De Krook voorziet ondersteuning voor Gentse scholen: 

  • Een aanbod voor anderstalige nieuwkomers, waarbij ze tijdens klasbezoeken op maat kennismalen met zowel de Nederlandstalige als meertalige collectie.
  • Ondersteuning van leerkrachten voor de uitbouw van een schoolbibliotheek.
  • Scholen kunnen gebruik maken van de (wijk)bibliotheken om les te geven in een inspirerende lees- en leeromgeving.
  • Ondersteuning van scholen bij projectwerking met betrekking tot leesplezier.
  • Een overzicht van het aanbod voor scholen:  Scholenwerking | Gent (bibliotheek.be)

 

Brede School helpt scholen om een netwerk uit te bouwen met organisaties die een rol kunnen spelen in het ondersteunen en begeleiden van gezinnen:

  • We helpen beginnende brugfiguren in het leren kennen van hun wijk of in het voorstellen van de wijk aan de schoolteams. 
  • We organiseren fietstochten voor beginnende leerkrachten en laten hen zo kennismaken met allerhande organisaties (en mogelijke partners) in hun wijk.
  • We geven scholen door onze trajecten/project een rijke leefwereld, we verbreden de leer-en leefomgeving in de binnen en buitenschoolse tijd en creëren meer kansen voor kinderen en jongeren die opgroeien in een kwetsbare situatie.
  • We voorzien een inschrijvingsbeleid in onze naschoolse reeksen om voorrang te geven aan leerlingen die opgroeien in een kwetsbare situatie zodat zij kans maken om te genieten van ons aanbod.

66

Slechte werkomstandigheden©®

Een aantal bedrijven (bouw, vleesverwerking, fruitpluk, …) respecteren het arbeidsrecht niet. Werknemers krijgen geen pauze, kloppen lange werkdagen, weten pas de dag voordien of ze de volgende dag mogen werken, werken lang in onverwarmde of gekoelde ruimtes, moeten ondanks hun technische werkloosheid toch werken, zijn niet op de hoogte dat ze eigenlijk als zelfstandige werken, … Deze werknemers komen niet op voor hun rechten uit angst voor ontslag. Met  gezondheidsproblemen, ten gevolge van deze slechte werkomstandigheden, komen ze wel terecht bij de huisarts.

Het besmettingsgevaar is hier ook hoger doordat ze bijvoorbeeld opgehaald worden met een busje en de corona-maatregelen niet altijd (correct) toegepast worden.

Opvolging:

Het doen naleven van de arbeidswetgeving is een zaak van de federale overheid. De dienst Toezicht Sociale Wetten (TSW)  kan optreden bij het niet-respecteren van de arbeidsrechten.  Zij kan een klacht onderzoeken en/of controle uitvoeren op de werkvloer of een gerechterlijke procedure opstarten.  Deze dienst is ook bij machte om druk te zetten op andere instanties (vb sociaal secretariaat) voor het leveren van bewijslast (vb loonbrieven). Deze bewijslast is belangrijk mbt gerechterlijke procedures.

1. Is de werknemer aangesloten bij een vakbond, dan is dit de aangewezen plaats voor  info over arbeidsrechten, om een case te laten onderzoeken of om een klacht in te dienen.  
 

2. Niet-aangesloten werknemers kunnen zich rechtstreeks richten naar de sociale inspectie (Toezicht Sociale Wetten). Zij verstrekken informatie, onderzoeken klachten, gaan ter plaatse inspecteren.

* Je kan om  informatie vragen,  een klacht melden of een onderhoud aanvragen : 

Er is een regionale directie voor Gent en Oost-Vlaanderen :

https://werk.belgie.be/nl/over-de-fod/structuur-van-de-fod/arbeidsinspe…

e-mail : Gents meldpunt voor toezicht sociale wetten tsw.gent@werk.belgie.be

* Nadat de inspectie de nodige inlichtingen heeft ingewonnen over een klacht, kan zij ter plaatse bij de werkgever/ op de werkvloer de controle gaan uitoefenen. 

* Onze commentaar : Evenwel is het indienen van een klacht door een individuele werknemer vrij  hoogdrempelig. Daarom raden wij aan dat dit het beste gebeurt in samenspraak  met de (arbeids)consulent.  Die kan  de werknemer hierin ondersteunen en begeleiden.  Eventueel ook als getuige optreden.   Immers, arbeidswetgeving is vrij complex. En zelfs al kan de (arbeids) consulent  zich  grondig informeren over  de wetgeving, de context en de mogelijke maatregelen, de vraag van (arbeids)consulenten naar een onafhankelijk juridische ondersteuning bij specifieke cases is groot.   (dixit Jobteam)

* Hoe moeilijk het ook kan zijn, we hebben een voorbeeld van een positieve ervaring hiermee. Een werkgever werd in het ongelijk gesteld en moest de achterstallige lonen uitbetalen (case Jobteam) nadat een arbeidsconsulent samen met de werknemer een klacht heeft weten door  te drukken.  

Wat is het belang van het inschakelen van de arbeidsinspectie ? Behalve de effectieve controle , kunnen zij ook extra druk zetten op andere instanties zoals bijvoorbeeld contact opnemen met het sociaal secretariaat om loonfiches te bekomen ea.  En op die manier bewijslast genereren voor een eventuele gerechtelijke procedure, hetgeen voor een consulent veel moeilijker ligt.  

3. Als het bovendien gaat om mensen in een precaire verblijfssituatie of zonder geldige papieren, dan is er degelijke informatie te vinden op de website van FAIRWORK BELGIUM. Deze organisatie (samenwerkingsverband) wil de werksituatie van werknemers met een precair of zonder verblijfsrecht verbeteren. Dit niet alleen in theorie, maar ook in de praktijk, zodat deze werknemers (arbeidsmigranten) aanspraak kunnen maken op hun rechten. 

- Er is een help desk waar je terecht kan met je vragen. Zij kunnen een dossier opstarten en je begeleiden bij het indienen van een klacht.

- Zij nemen ook structureel beleidswerk op.  Zij hebben een werkboek met bundeling van expertise en beleidsvoorstellen op verschillende bevoegdheidsterreinen. Oa buitenlandse werkkrachten met precair statuut, huisarbeid, arbeidsongevallen, arbeidsmigratiebeleid ea.    (20211009-Werkboek-meer-FAIRWORK-in-Belgium.pdf)

- er is een ingang voor werknemers, voor maatschappelijk werkers en voor juristen. Deze laatste krijgen toegang tot een heleboel info, wetteksten en tot een databank met rechtspraak. Heel waardevol dus ! 

https://www.fairworkbelgium.be/nl/

4. In geval van sociale fraude op de werkvloer of andere, kan je daar ook melding van maken bij het contactpunt voor sociale fraude.   https://www.meldpuntsocialefraude.belgie.be/nl/index.html

Het meldpunt kan gebruikt worden om volgende zaken te melden:

  • Oneerlijke concurrentie/sociale dumping
  • Problemen met verloning, arbeidsduur en jaarlijkse vakantie
  • Zwartwerk
  • Uitkeringsfraude door niet-aangegeven samenwoonst/verhuis
  • Fraude met kinderbijslag

Er is een apart onderdeel voor buitenlandse werkkrachten in België die problemen ondervinden met hun arbeidsrechten.   COMPLAINTS.LabourInspection@employment.belgium.be.  Hier worden de meldingen doorgespeeld aan de arbeidsinspectie. Deze kan alle informatie mbt arbeidsrechten bezorgen en zij kan ook tussenkomen om die rechten af te dwingen.  

 

 

 

 

 

 

 

74

Aangepaste opvang voor anderstalige zorgbehoevende ouderen

Het is zeer moeilijk om een geschikte opvangplek in een woonzorgcentrum te vinden voor anderstalige zorgbehoevende ouderen (met dementie).  Naast de opvang op zich, is ook de begeleiding niet evident omdat zowel het zorg- als het activiteitenaanbod in het Nederlands plaatsvinden.

Opvolging:

  • Dit signaal is herkenbaar maar de situatie is wat genuanceerder; er is sowieso een groep die wel al bereikt wordt, maar ook een groep die niet bereikt wordt. De laatste jaren wordt een enorme evolutie waargenomen.
  • De overgang naar een wzc is sowieso niet evident maar voor personen met een migratie achtergrond is de stap mogelijks nog groter. Er zijn heel wat zaken die het extra moeilijk maken: taboe (vooral bij familieleden niet persé door oudere zelf), taal, geloof, maaltijden

We constateren dat er op 2 niveaus drempels zijn:

1. Om de weg naar een woonzorgcentrum of andere opvang te vinden of kiezen --> heel wat drempels (kennis, taboe,...). 

2.  Eenmaal in het woonzorgcentrum zijn er aanpassingen nodig zowel vanuit personeel wzc als bewoner (zorg op maat voor bewoner met migratieachtergrond): taal, maaltijden, activiteiten...

Goeie voorbeelden en geleerde lessen:

  • Enkele woonzorgcentra hebben hier zeker al op ingezet, maar in veel wzc is hier nog niet echt beleid rond dus nog werk aan de winkel. Door corona heeft elk wzc de afgelopen 2 jaar ook op een "eiland" geleefd. Er zijn heel wat zaken on hold gezet wegens andere prioriteiten. Nu tijd om hiermee weer aan de slag te gaan
  • Voorbeeld van good practice: Wzc de vijvers nam deel aan projectoproep rond cultuursensitieve zorg in de residentiële ouderenzorg. Zie rapport https://www.kdg.be/sites/default/files/rapport_cszinwzc-sep2020-scherm.pdf. Hieruit zijn veel lessen te leren voor andere woonzorgcentra.
  • Er loopt momenteel ook een onderzoek vanuit UGent over diversiteit in Gentse woonzorgcentra
  • Vanuit InGent worden opleiding georganiseerd voor zorgpersoneel om te werken rond diversiteit

78

Gebrek aan toegankelijkheid en klantvriendelijkheid banken®©

Banken volgen niet altijd de Europese regelgeving. Die stelt dat alle Europese onderdanen recht hebben op een bankrekening en de mogelijkheid om geld af te halen. Meestal zijn er bijkomende eisen zoals het hebben van een Belgisch identiteitsdocument en een officieel adres. Het al dan niet krijgen van een bankrekening blijkt ook afhankelijk van  het beleid van een bank, de individuele medewerker van de bank, de aanwezigheid van een hulpverlener, uiterlijke kenmerken, het machtig zijn van de Nederlandse taal,… Vooral Intra-Europese migranten ondervinden hier problemen mee.

Geen bankrekening betekent ook geen bankkaart. Tijdens corona hadden deze mensen dus ook een betaalprobleem, want cash werd bijna nergens meer aanvaard.

Banken zijn niet meer toegankelijk voor mensen die niet digitaal onderlegd zijn. Overschrijvingsformulieren  worden amper nog aanvaard of er worden kosten voor aangerekend, je kan enkel nog op afspraak komen, … Daardoor komen oudere en klanten in een kwetsbare situatie in de kou staan en kunnen ze niet meer rekenen op een degelijke, laagdrempelige en betaalbare ondersteuning.

Opvolging:

Er is op basis van deskresearch en gesprekken met betrokken diensten zoals Dienst Werk en Dienst Outreachend Werken een oplijsting gemaakt van de problematieken en de reeds bestaande klachten en cases op Gents grondgebied (verdwijnen geldautomaten, gedwongen digitalisering en weigering bankrekeningen). Na overleg met de schepen werd een collegebrief verzonden naar de banken met de vraag om zich aan de regels te houden van de Basisbankendienst inzake toegankelijkheid voor de klant. Er vond eveneens een gesprek plaats op het kabinet van schepen Bracke. Er is door de betrokken bank beloofd meer aandacht te besteden aan de interne communicatie van de basisbankdienst.

Er zijn gesprekken aan de gang met vertegenwoordiger van de grootbanken om in Gent een zo goed mogelijk spreiding van bankautomaten te krijgen. Samen met andere betrokken diensten werken we aan een voorstel richting de grootbanken om een zo'n optimaal mogelijke spreiding te krijgen van de bankneutrale cashpunten die tegen eind 2024 worden uitgerold. Een webtool werd ontwikkeld voor wie moeilijk toegang krijgt tot de basisbankdienst. Zie: 

https://www.myria.be/nl/grondrechten/sociale-en-economische-rechten/een… 

 

79

Zonder identiteitskaart niet zwemmen

Na enkele incidenten op het vlak van overlast heeft LAGO, het moederbedrijf van het Rozebroeken-zwembad, alle zwemmers ouder dan 12 jaar verplicht om zich te registeren. Daartoe doen ze identiteitscontroles.  Voor een aantal groepen is dit moeilijk: gezinnen zonder (geldige) identiteitspapieren, kinderen jonger dan 12 jaar die er ouder uit zien, begeleiders met een groep kinderen, minderjarigen tussen 12 en 18 jaar die hun identiteitskaart niet mee hebben,…

Opvolging:

In het begin van de zomer 2019 werden er enkele gevallen van overlast gemeld.

Vanaf half juli werd de Safe Swim Zone gelanceerd. Op burgemeesterlijk besluit worden sindsdien de identiteitskaarten van elke bezoeker vanaf 12 jaar geregistreerd. Dankzij deze bezoekersregistratie is het mogelijk om een mogelijke overtreder te herkennen en hem de toegang tot het zwembad te ontzeggen.  Sinds de invoering van Safe Swim Zone merkt Lago dat de overlast sterk afgenomen is en krijgen ze positieve feedback over het veiligheidsgevoel van onze bezoekers.

Deze controles moeten voor iedereen hetzelfde zijn, dus kunnen zij ook geen uitzondering maken voor minderjarigen. Het is trouwens gebleken dat zij minderjarigen de toegang hebben moeten ontzeggen na wangedrag in het zwembad.

  • Als een groep komt zwemmen, kan de begeleider een groepsfiche invullen. Hierbij tekent hij dat hij verantwoordelijk is voor de groep. De namen van alle groepsleden worden ook genoteerd.
  • Minderjarigen die hun identiteitskaart niet bijhebben en komen zwemmen met hun ouders, kan er een familiefiche worden ingevuld. Hierdoor zijn de ouders verantwoordelijk voor de daden van hun kinderen.
  • Minderjarigen die zonder ouders komen zwemmen, moeten hun identiteitskaart bij hebben.
  • Gezinnen dienen een geldig identiteitsbewijs voor te leggen.

Uiteraard staat Lago open voor het verbeteren van het systeem.

Belangrijk hierbij is dat iedereen gelijk behandeld wordt en er geen willekeur is bij het al dan niet toelaten van bezoekers.

80

Geen SIM-kaart zonder registratie©

Een SIM-kaart registreren zonder ID-kaart met rijksregisternummer is zo goed als onmogelijk. Mensen zonder wettig verblijf kunnen bijgevolg niet meer bellen. Tenzij iemand anders hun SIM-kaart registreert. Dit geldt ook voor minderjarigen, zij moeten dit doen via hun ouders. In corona-tijden werd dit signaal versterkt. Stad Gent kon tijdens de eerste coronapiek via een inzamelactie van burgers een beperkt aantal gsm’s ter beschikking stellen voor contact met mensen in een kwetsbare situatie, maar sommigen konden hun  SIM-kaart niet registreren ofwel omdat ze geen ID-kaart hebben, ofwel omdat ze er hulp bij nodig hadden.

Opvolging:

Geen lokale bevoegdheid, signaal dient verder uitgeklaard te worden welke regelgeving hierin een rol speelt.

81

Erkenning kinderen van erkende vluchtelingen

Sommige erkende vluchtelingen kunnen hun kinderen in Gent niet laten registreren als zoon of dochter omdat ze hun verwantschap niet kunnen bewijzen. De Somalische geboorteakte bijvoorbeeld wordt niet erkend. Ook een DNA-test die ze zelf dienen te betalen, leidt niet altijd tot erkenning.

Opvolging:

Update 9 april 2021

In functie van verdere opvolging is vooreerst een accuratere omschrijving van dit signaal vereist:

  • Het probleem staat los van de status van erkende vluchteling, maar geldt voor elke persoon (ongeacht nationaliteit) die een Somalisch document voorlegt. Het is een gevolg van het feit dat de Belgische overheid staten zonder legitieme overheid (zoals onder andere Somalië maar er zijn er nog andere) niet officieel erkend waardoor de FOD Buitenlandse Zaken stelt dat geen enkele Somalische ‘overheid’ bevoegd is om een officieel document af te leveren. Bijgevolg is ook geen legalisatie (= ‘bevestiging’ van de bevoegdheid van de Somalische ambtenaar die document ondertekend heeft) mogelijk van dat document. Zonder die legalisatie is een Somalisch document geen rechtsgeldig bewijs van burgerlijke staat (vb huwelijk) of afstamming. 
  • Die legalisatie is enkel absoluut vereist voor de registratie van burgerlijke staat of afstamming in het register van de burgerlijke stand. De wetgeving ter zake eist een bewijs van de juridische afstamming tussen ouder en kind, dus niet van de biologische afstamming. Daarom laat het Burgerlijk Wetboek niet toe een DNA-test te aanvaarden. Daartegenover staat dat die test in de Verblijfswet wél voorzien is als rechtsgeldig bewijs van afstamming als alternatief voor een geboorteakte zonder legalisatie. Het gaat dus om twee verschillende wetten die naast elkaar gelden en die tot de Kafkaiaanse situatie leiden dat die DNA-test kan volstaan om een visum/verblijfskaart en een inschrijving in het rijksregister te bekomen, maar niet om als kind geregistreerd te worden in het register van de burgerlijke stand.     

Die legalisatieplicht betreft federale wetgeving die de dienst Burgerzaken niet mag negeren of wijzigen, maar er is intussen wel gewerkt aan deeloplossingen:

  • De dienst Burgerzaken heeft een juridische interpretatie van die legalisatieplicht uitgewerkt die het moet mogelijk maken een Somalisch document toch als afstammingsbewijs te aanvaarden mits aangetoond is dat overmacht een legalisatie onmogelijk maakt. Die interpretatie wordt momenteel afgetoetst bij de FOD Justitie.
  • De Somalische Ambassade te Brussel geeft attesten af (zoals een ‘Declaration of Birth’) en deze kunnen wel door de FOD Buitenlandse Zaken in Brussel gelegaliseerd worden.
  • Een instructie van het Rijksregister laat intussen toe -mits bewijs van de onmogelijkheid tot het bekomen van een gelegaliseerde geboorteakte- de inschrijving van kinderen op basis van visum D-gezinshereniging dat is toegekend op basis van een afstammingsbewijs via DNA, te registreren als 'onbekende afstamming' maar in de gezinssamenstelling ‘verwant’ te noteren. Deze werkwijze laat zien dat de afstamming bestaat maar officieel niet sluitend bewezen is.
  • Het identiteitsbewijs voor kinderen (niet-Belg) onder de twaalf jaar kan in principe enkel worden aangevraagd door de persoon die het ouderlijk gezag uitoefent over het kind. Om het bestaan van dat ouderlijk gezag te kunnen controleren, is het niet meer noodzakelijk dat de afstamming vaststaat op basis van officiële documenten (gelegaliseerde geboorte/adoptieakte). Dus ook in geval van 'onbekende afstamming' mag toch een identiteitsbewijs voor kinderen onder de twaalf jaar afgeleverd worden in volgende gevallen: een toegekend visum gezinshereniging volstaat om betrokkene als ouder van het kind te beschouwen of voor VIB-aanvragers volstaat een vermelding van het kind op de bijlage 25/26/… van de ouder die het identiteitsbewijs aanvraagt.
  • Ten gevolge van de overgang van gezinsbijslag naar groeipakket gebeurt de koppeling van dat sociaal recht nu eerder aan het verblijfsstatuut van het kind in plaats van het bewijs van afstamming ten aanzien van de ouder. 

Wellicht lossen deze deeloplossingen niet elk probleem op. Daarom is het belangrijk nog bestaande problemen mbt de afstamming via deze tool aan de dienst Burgerzaken te melden (want die dienst heeft geen zicht op problemen in andere domeinen bvb. bij de fiscus). Zo kan met betrokken instanties naar een oplossing worden gezocht.     

Update 16 nov 2022

De dienst Burgerzaken heeft een juridische interpretatie van de legalisatieplicht die het moet mogelijk maken een Somalisch document toch als afstammingsbewijs te aanvaarden mits aangetoond is dat overmacht een legalisatie onmogelijk maakt, afgetoetst bij de FOD Justitie.

In een aantal adviezen heeft de FOD Justitie initieel aanvaard dat een gemeente in dergelijk geval heel uitzonderlijk en mits een uitvoerige documentcontrole een Somalisch document zonder legalisatie inderdaad als afstammingsbewijs kan aanvaarden. 

Korte tijd daarna echter is de FOD Justitie op dit standpunt teruggekomen en stelt men dat enkel de rechtbank (en dus niet een gemeente) in deze gevallen een akte mag aanvaarden. De dienst Burgerzaken onderzoekt momenteel of daartegen nog juridische argumenten in te brengen zijn. 

Update 16 feb 2023

De FOD Justitie laat voor niet-beschikbare of niet-legaliseerbare Somalische documenten momenteel volgende oplossingen toe:

  1. In het kader van een verzoek tot verkrijging van de Belgische nationaliteit, de aangifte van een huwelijk en de erkenning van een kind kunnen volgende alternatieve documenten worden aanvaard:
  • een gelijkwaardig document afgegeven door de diplomatieke of consulaire overheden van het land van geboorte van de aanvrager (= geboorteattest vanwege consulaat Somalië in Brussel);
  • in geval van onmogelijkheid of zware moeilijkheden om zich voorgenoemd document te verschaffen: een akte van bekendheid, afgegeven door de vrederechter en gehomologeerd door de familierechtbank;
  • in geval van onmogelijkheid om zich voorgenoemde akte van bekendheid te verschaffen: een beëdigde verklaring van de belanghebbende zelf, met akkoord van de rechtbank en het openbaar ministerie gehoord.

Dit geldt overigens ook voor niet-beschikbare of niet-legaliseerbare documenten uit Afghanistan, de enclave Cabinda in Angola en Zuid-Soedan.

  1. Specifiek voor erkende vluchtelingen (niet enkel uit Somalië) levert het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen een getuigschrift van geboorte af. De erkende vluchteling maar ook een medewerker van het OCMW, een gemeente, een sociale dienst of een advocaat kunnen in naam van de erkende vluchteling dit document kosteloos aanvragen bij de Helpdesk erkende vluchtelingen en staatlozen. Voor de kinderen die ingeschreven stonden op de bijlage 25 of 26 van één van de als vluchteling erkende ouders, levert het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen dit getuigschrift automatisch af.                                                                                               
  2. Voor een ander document van de burgerlijke stand dan de akte van geboorte (vb akte huwelijk, overlijden, enz.) of met betrekking tot de afwezigheid van een akte van geboorte buiten het kader van het verzoek tot verkrijging van de nationaliteit, het huwelijk of de erkenning van een kind kan aan de familierechtbank om een vervangend vonnis verzocht worden (op grond van de artikelen 26, 27 en 35 van het oud Burgerlijk Wetboek). Zo’n vonnis geldt als een volwaardige vervanging van de oorspronkelijke akte en zal voor alle toekomstige situaties gebruikt kunnen worden. Daarom is zo’n vonnis te verkiezen boven een akte van bekendheid of een beëdigde verklaring (in de procedures waarin deze toegelaten zijn).

De dienst Burgerzaken bereidt momenteel een informatiebrief ter zake voor om oa aan Somalische burgers mee te geven.

 

88

Hulpverlening worstelt met grote toestroom van Intra-Europese migranten in een kwetsbare situatie

Hulpverleners merken een grote toestroom van intra-Europese migranten in het algemeen en Bulgaarse Roma in het bijzonder. De kwetsbaarheid bij deze groep is heel groot, maar de taalbarrière en de cultuurverschillen zorgen ervoor dat het niet evident is om met hen te werken. Doordat ze met verschillende gezinnen samenwonen, zorgen ze vaak voor overlast in de buurt, ze komen voedselpakketten halen maar laten voedsel achter dat ze niet kunnen gebruiken, …

De professionelen die momenteel met deze doelgroep werken zijn overbevraagd. Zo blijft een deel van de groep in de kou staan, nemen de problemen toe en raken ze meer en meer gestigmatiseerd. Er is nood aan meer intermediairen, interculturele bemiddelaars of taalondersteuners om met deze doelgroepen aan de slag te gaan. Alle mensen die één van deze talen kennen: Slowaaks, Roemeens, maar vooral Bulgaars zijn overbevraagd.  

Opvolging:

Signaal dat naar aanleiding van de eerste lockdown werd gegeven. In samenspraak met organisaties waar deze doelgroepen zich aanboden werden afspraken gemaakt om deze doelgroep toe te leiden naar hulpverlening.

Het signaal aangaande inzet van intercultureel medewerkers nabij aan de doelgroep kan eventueel opgenomen worden met outreachend werk (buurtstewards) om bij aanwerving hierop te sturen.

89

Extra controle jongeren (en mensen) met een migratieachtergrond©

Jongeren krijgen vaak GAS-boetes, terwijl ze eigenlijk vooral nood hebben aan een plek om samen te komen, aan ondersteuning. Jongeren en mensen met een migratie-achtergrond worden nog vaker gecontroleerd (etnische profilering) door de politie, De Lijn, andere overheidsdiensten… Dit op basis van uiterlijke kenmerken , soms zonder aanleiding. Daardoor hebben sommigen ook extra schrik om buiten te komen tijdens de lockdown. Een gasboete heeft veel meer impact op mensen in een kwetsbare situatie.

Trekker: Diete Glas

90

Rondtrekkenden in het vizier

Rondtrekkenden zoals foorreizigers, vrachtwagenchauffeurs, schippers, … hebben vaak een referentieadres bij een organisatie of particulier. Dit heet ‘referentieadres mobiele  woning’. De fiscus aanvaardt geen zelfstandigen meer op dergelijk referentieadres omdat zij daar geen controle kunnen uitoefenen. Sommige rondtrekkenden die hun officiële documenten in orde hebben gebracht krijgen het daardoor enorm moeilijk.

Ook de jeugdbrigade van de politie controleert meer op de aanwezigheid van minderjarige kinderen van rondtrekkenden op school. Bijkomend probleem is dat er geen passend onderwijsaanbod is voor deze kinderen én dat er onvoldoende residentiële standplaatsen zijn die gezinnen toelaten om op één plek te blijven zodat ze hun kinderen naar het regulier onderwijs kunnen sturen.

Opvolging:

Dit signaal omvat meerdere signalen.

Aanvaarden van een referentieadres voor zelfstandig rondtrekkende groepen is geen lokale regelgeving. Het aanbod reguliere standplaatsen met mogelijkheid tot langdurig gebruik ten aanzien van deze doelgroep is inderdaad beperkt doch zit ook vervat in signaal 45.

91

Stromannen en schijnvaders

Soms gaan er betaalde stromannen mee naar het loket migratie. Ze weten wat ze moeten zeggen om het recht op verblijf of medische kaart af te dwingen.

Ook proberen steeds meer mensen zonder wettig verblijf om via de schijnerkenning van hun Belgisch kind aan een verblijfsvergunning te geraken. Vaak zijn het zwangere vrouwen zonder wettig verblijf die hun kind mits betaling laten erkennen door een Belgische man om zo via de regeling van gezinshereniging aan een verblijfsvergunning te geraken.

Opvolging:

Update 9 april 2021

In functie van verdere opvolging dient dit signaal gepreciseerd te worden: 

  • Het Loket Migratie zelf heeft geen indicatie van dit fenomeen in de zin dat dergelijke stromannen mee aan het loket zouden staan. Mogelijks blijven zij 'op de achtergrond'? Is er meer info beschikbaar over de concrete werkwijze van deze stromannen? 
  • Er is sprake van betaalde stromannen die meegaan het loket migratie om het recht op verblijf of medische kaart af te dwingen. Het loket Migratie is echter niet bevoegd voor de afgifte van medische kaarten. Is er misschien verwarring met de dienst Vreemdelingen van het OCMW? Of doet het probleem zich op beide locaties voor?
  • Er zouden ook steeds meer mensen zonder wettig verblijf proberen om via een schijnerkenning van hun kind aan een verblijfsvergunning te geraken via de regeling van gezinshereniging. De cel Schijnrelaties van de dienst Burgerzaken onderzoekt momenteel of dergelijke stijging kan worden afgeleid uit hun dossiers.  

 

Update 24 nov 2022

De cel Schijnrelaties van de dienst Burgerzaken stelt in hun dossiers momenteel geen stijging vast in het aantal schijnerkenningen. 

92

Discriminerende benaming in Vlaamse formulieren onderwijs

De bewoording ‘trekkende bevolking met nomadische cultuur’ wordt vaak gebruikt als categorie op het aanmeldformulier bij scholen. De school krijgt dan extra (Vlaamse) middelen en soms wordt het als voorwaarde gesteld om nog leerlingen aan te nemen. De bewoording ‘nomadische cultuur’ wordt als zeer discriminerend ervaren. Het nomadisch bestaan eindigt immers met het aangaan van een jarenlang traject met school.

Opvolging:

99

Gebrek aan tolken in de hulpverlening®

Sommige vakbonden en mutualiteiten bieden geen tolk aan waardoor er geen of nauwelijks communicatie met de cliënt/patiënt mogelijk is. Idem in ziekenhuizen, in de gevangenis, … Omdat tolken onbetaalbaar worden (48€ per tolkuur + verplaatsingskosten, en ook de Vlaamse tolkentelefoon wordt betalend), worden tolken enkel ingeschakeld voor het hoogst noodzakelijke. Men stopt met tolkuren aanvragen als het contingent (vanuit Stad Gent via IN-Gent) op is. Ook zijn er onvoldoende tolken voor bepaalde talen: Turks, Arabisch, Bulgaars, Roemeens, Slovaaks. Aangezien de Vlaamse tolkentelefoon ook betalend wordt, zal het veel moeilijker worden om flexibel tolken in te zetten voor laagdrempelige dienstverlening zonder afspraak. Vaak is het dan behelpen met google translate. Ook wordt er een hoge druk gelegd op de kinderen en het netwerk van de gezinnen, en op de hulpverleners rond de gezinnen.

Het gebrek aan tolken in de hulpverlening leidt tot ‘hangende casussen’ in de eerstelijnsondersteuning die geboden wordt door de opvoedingswinkel, de brugfiguren, de wijkgezondheidscentra, … Patiënten of cliënten die gerichter geholpen zouden kunnen worden door andere eerstelijnsdiensten blijven toch naar diensten en organisaties gaan waar er een tolk aanwezig is of geven het gewoon op en krijgen geen hulp.

Er wordt bijvoorbeeld geen gebruik gemaakt van tolken in de intensieve gezinsbegeleiding (therapeuten, gezinsbegeleiding, groepstrainingen,…) en dus is er geen intensieve gezinsbegeleiding voor anderstaligen. Daardoor blijven deze gezinnen hangen in de eerstelijn in plaats van de hulp te krijgen die ze nodig hebben.

Ook  is er een tekort aan tools en expertise om mensen met een psychologische en/of psychiatrische achtergrond die de Nederlandse taal niet machtig zijn en ook geen gangbare voertaal hebben een passende hulpverlening aan te bieden. Dit is het gevolg van het feit dat tolken redelijk wat geld kosten, en als er een tolk ingezet wordt, de tolk voornamelijk wordt ingezet in groepssessies. Het is vaak ook moeilijk om mensen met dezelfde taal in groep samen te brengen.

Opvolging:

Dit signaal bundelt de noden aan sociaal tolken in diverse hulpverleningscontexten zowel binnen welzijn als gezondheid.

Die nood kwam nog scherper naar boven door de nieuwe tarieven voor sociaal tolken en vertalen die de Agentschappen Integratie en Inburgering in 2020 invoerden en het stopzetten van de subsidiëring van o.a. telefoontolken door diverse gebruikersoverheden zoals welzijn, gezondheid en onderwijs.

Het is duidelijk dat tolken in hulpverlening in bepaalde situaties noodzakelijk zijn om een kwaliteitsvolle dienstverlening te realiseren. 

Stad Gent is zich hiervan bewust en voorziet daarom jaarlijks een subsidie t.w.v. €551.000 voor de inzet van sociaal tolken van IN-Gent ter plaatse en via video en voor vertalingen. Zowel diensten van Stad Gent als Gentse organisaties uit de sectoren Gezondheid, Welzijn, Onderwijs, Werk, Wonen, Asiel, Integratie & Inburgering kunnen op deze subsidie beroep doen. Het doel van de subsidie is:

- Een taaltoegankelijke dienstverlening realiseren in onze eigen stadsdiensten, zodat we een voorbeeldrol kunnen opnemen.

- Andere Gentse organisaties stimuleren om verder in te zetten op de taaltoegankelijkheid van hun dienstverlening.

Op dat laatste zetten we samen met de sectoren in. Zo hebben we een groeiscenario uitgetekend met de sectoren Gezondheid en Welzijn om enerzijds de verdeling van de middelen zo goed mogelijk te realiseren tussen de organisaties onderling, maar om anderzijds ook in te zetten op een efficiënt en effectief taalbeleid. De sectoren nemen dit engagement deze legislatuur op met ondersteuning van IN-Gent. Sensibilisering rond de nefaste effecten van het inzetten van kinderen als tolk, tips bij het inzetten van vertaaltechnologie zoals Google Translate,... kunnen hier deel van uitmaken.

Maar de Gentse middelen zijn enkel een stimulans. Ze kunnen het tekort aan middelen om voldoende tolken in te zetten in hulpverlening niet oplossen, daarvoor is een tussenkomst  met eigen middelen of middelen van de gebruikersoverheden noodzakelijk. Vanuit de Stad blijven we dit signaal doorgeven naar de bevoegde overheden en we stimuleren ook de  Gentse vertegenwoordigers van de sectoren om hetzelfde te doen bij hun gebruikersoverheden.

Naast taaldrempels bemoeilijken ook andere factoren een vlotte toegang tot gepaste psychiatrische zorg voor anderstalige nieuwkomers. Het klassieke aanbod van psychotherapie en psychofarmaca hebben vaak niet het verwachte of gewenste effect. Er is nood aan een andere behandelingsmethodiek die rekening houdt met de culturele context van de patiënt. Good practices als POZAH binnen Sint-Alexius Grimbergen en het vastlopen op individuele cases doen het bewustzijn rond de nood aan transculturele of cultuursensitieve zorg binnen de psychiatrie toenemen. Er is bereidheid binnen de psychiatrie om de dialoog aan te gaan. 

Aanvulling vanuit het Onderwijscentrum: iCLB heeft eind februari (dus na 2 maanden) reeds helft van budget voor 2021 opgebruikt…….

101

Behalen van een rijbewijs zonder tolk

Vroeger was het toegelaten om een tolk mee te nemen naar het theoretisch rijbewijsexamen. Zo kon iemand die het Nederlands niet machtig was, toch zijn rijbewijs halen. Nu kan dit niet meer. Verder zet het parket in op rijbewijstoerisme, waardoor er meer controles zijn op de aanvraag van Belgische rijbewijzen voor wie meer dan 6 maanden in België verblijft. Indien je dit niet hebt aangevraagd, wordt jouw rijbewijs ingetrokken.  Je kan dan enkel in België een nieuw proberen te behalen, in een taal die je vaak -nog niet- machtig bent.

Opvolging:

Dit signaal werd in 2018 onderzocht. 

Voor een theoretisch rijexamen kan een kandidaat sinds 1 maart 2017 geen beëdigd tolk in elke taal inzetten.

- Een kandidaat die het Nederlands niet machtig is, mag het theoretisch examen afleggen, bijgestaan door een tolk voor de talen Frans, Duits of Engels die onder de beëdigde vertalers wordt gekozen door het examencentrum. De tolk wordt in alle gevallen door de kandidaat vergoed.

- Kandidaten bij wie het mentaal en/of intellectueel vermogen en/of de graad van alfabetisme ontoereikend is, kunnen het examen afleggen in een speciale zitting. In deze speciale zitting worden de vragen zeer traag in  het Nederlands gesteld en geeft de examinator toelichting bij de vragen, voor de antwoordtijd ingaat.

We zullen onderzoeken of deze richtlijnen nog zijn bijgestuurd, wat de impact hiervan is op mensen die geen kennis hebben van het Nederlands en de landstalen.

103

Tekort aan zwemlessen voor vrouwen

Sinds kort kunnen vrouwen maar op 1 plek en 1 moment niet-gemengd leren zwemmen, met name in ’t Strop op zondagochtend. Omdat deze zwemles niet in samenwerking met de sportdienst of een buurtpartner wordt georganiseerd, is het ook duur en is er niet altijd een lesgever voorhanden. Hiervoor inschrijven moet al in mei voor de start in september. Anders is het volzet. Vrouwenzwemmen op vrijdag in UZ is geschrapt en op dinsdag in Rozebroeken is enkel het wellness-gedeelte voor vrouwen.

Opvolging:

Opvolging:

  1. De situatie nu

Er zijn een aantal factoren die ertoe leiden dat er een tekort is aan zwemlessen enkel voor vrouwen:

  • Het aanbod in UZ Gent werd inderdaad stop gezet. Dit was een keuze van het UZ Gent om het zwembad terug meer voor therapie in te zetten.
  • De zwemclub Adrenaline vzw organiseert een aanbod specifiek voor vrouwen. Ze huren het zwembad Strop hiervoor af en zorgen zoals andere clubs zelf voor een redster. De prijs om te zwemmen in zwembad Strop op zondagochtend bij vzw Adrenaline bedraagt 6 euro per beurt. De organisatie acht het op dit moment niet mogelijk om in het UiTPAS systeem te stappen. 
  1. Ons antwoord op dit signaal

Het Stadsbestuur opteert voor inclusief zwemmen.  Er is vandaag al een groot tekort aan zwemwater. Het voorbehouden van het zwembad voor specifieke doelgroepen zou dit tekort alleen maar doen toenemen. Specifiek doelgroepenzwemmen is enkel mogelijk indien dit via clubs georganiseerd wordt zoals bvb Adrenaline VZW. 

We willen ook opmerken dat in de Farys zwembaden lichaamsbedekkende zwemkledij is toegelaten wat maakt dat er geen enkele reden is om  in deze zwembaden een exclusief aanbod voor vrouwenzwemmen te organiseren. Sommige vrouwen hebben angst voor negatieve reacties van andere bezoekers en dat ze zouden worden weggestuurd door de redders. De communicatie rond de kledijreglementen in het zwembad  zal daarom worden herbekeken samen met enkele redders van het zwembad.

De cursussen “leren zwemmen voor volwassenen” van de sportdienst zijn nu heel snel volzet. Er zijn 3 groepen met een beginners- midden- en vervolmakingsniveau en de volwassenen schuiven door naarmate ze beter kunnen zwemmen.  Als het zwembad Neptunus af is, kunnen er extra lessen voor volwassenen georganiseerd worden.