Gezondheid
24
Geen vaste huisarts
Er zijn nog steeds mensen die geen vaste huisarts hebben. Ze gaan liever naar het ziekenhuis omdat ze daar meteen geholpen worden, de rekening pas achteraf krijgen of dit kennen uit het land van herkomst.
Daarnaast zijn er te weinig artsen. Diegenen die er zijn, staan enorm onder druk en vallen soms uit. Ook in de wijkgezondheidscentra en groepspraktijken. Dit heeft tot gevolg dat mensen minder terecht kunnen met hun verhaal bij een ‘vaste’ huisarts als vertrouwenspersoon, of er op moeten wachten.
25
Toename druggebruik©®
Er is een toename in druggebruik merkbaar en zichtbaar. Het gaat zowel om cannabis als om andere psychoactieve middelen. Ook het gebruik van psychofarmaca stijgt. Dit zijn voorgeschreven geneesmiddelen zoals angstremmers en antidepressiva, die al dan niet in combinatie met alcohol worden genomen. Ook bij jongeren vergroot het druggebruik en de zichtbaarheid ervan. Vooral bij jongeren in kwetsbare situaties maakt dit vaak deel uit van een meervoudige problematiek.
Tijdens de lockdowns is druggebruik en dealen nog duidelijker geworden, vooral in de parken. Bij volwassenen en daklozen is tijdens corona een toename van alcoholgebruik merkbaar. Wellicht gaat dit gepaard met de druk op het psychosociaal welbevinden.
Waar tijdens de eerste lockdown vele gebruikers "mindfulll" bleven en vaak verwonderlijk sterk, bracht de tweede lockdown minder goed nieuws: meer herval en gedachten over zelfdoding, gevaar door verandering van middel omdat de vertrouwde dealer niet kan leveren of uit beeld is, problematisch gamen door wegvallen structuur en door eenzaamheid en verveling, minder (zelf)controle door wegvallen sociale controle, meer intrafamiliale stress, vergroten van de reeds bestaande kwetsbaarheid (ook financieel), minder jongeren geraken tot bij het Centrum GGZ waardoor vroeginterventie stil valt, …
26
Enkel kortlopende psychologische zorg is betaalbaar
Kortlopende psychologische zorg is ondertussen financieel toegankelijk geworden. Veel mensen zijn gebaat met een beperkt aantal sessies. Bij een eerstelijnspsycholoog kan men 2x4 keer terecht, bij het CAW 10 keer, in het ziekenhuis na een medische ingreep ook enkele keren. Ook kinderen en jongeren kunnen genieten van kortlopende financieel toegankelijke psychologische begeleiding.
Sommige mensen hebben echter nood aan langdurige psychologische begeleiding om volledig te kunnen herstellen van trauma’s uit het verleden of van zwaardere problematieken. De langdurige psychologische behandelingen zijn voor de meeste mensen financieel ontoegankelijk.
De nieuwe conventie eerstelijnspsychologische hulp en gespecialiseerde psychologische zorg geeft ook mogelijkheid op terugbetaling van langere zorgtrajecten.
Gespecialiseerde psychologische zorg is gericht op mensen die specifiekere of intensievere zorg nodig hebben door ernstigere onderliggende psychische problemen.
Gespecialiseerde psychologische zorg is toegankelijk nadat een functioneel bilan is opgesteld na een eerste sessie. Dit functioneel bilan wordt opgesteld door de geconventioneerde psycholoog of orthopedagoog van het netwerk. Hiervoor kan die uw huisarts contacteren, met uw toestemming.
aantal sessies
- in een netwerk "Kinderen en adolescenten" (t.e.m. 23 jaar):
- Een gemiddelde van 10 individuele sessies (maximum 20)
OF - Maximum 15 groepssessies
- Een gemiddelde van 10 individuele sessies (maximum 20)
- in een netwerk "volwassenen" (vanaf 15 jaar):
- Een gemiddelde van 8 individuele sessies (maximum 20)
OF - Maximum 12 groepssessies
- Een gemiddelde van 8 individuele sessies (maximum 20)
het grootste deel van de prijs wordt direct via de derdebetalersregeling betaald. De cliënt betaalt dus enkel het persoonlijk aandeel:
- Voor individuele sessies: 11 euro per sessie.
Heb u recht op een verhoogde tegemoetkoming? Dan betaalt u 4 euro. - Voor groepssessies: 2,5 euro per sessie.
inami.fgov.be/nl/themas/kost-terugbetaling/door-ziekenfonds/geestelijke-gezondheidszorg/Paginas/eerstelijns-gespecialiseerde-psychologische-zorg-netwerk-geestelijke-gezondheidszorg.aspx#Welke_types_van_psychologische_zorg_vergoeden_we?
27
Stress bij gezinnen©
Algemeen kunnen steeds meer gezinnen, ook uit de middenklasse, de combinatie werk en gezin niet aan. De toenemende stress zorgt vaak ook voor lichamelijke en psychische klachten.
Deze gezinnen zaten echt op hun tandvlees toen de scholen gesloten waren of niet alle kinderen naar school of naar een vrijetijdsaanbod konden. Ze voelden zich bang, opgesloten en neerslachtig. Vaak zijn ze het helemaal niet gewoon om zo lang samen met hun kinderen te zijn en te werken.
Sommige kinderen/jongeren mochten (bijna) niet naar buiten van hun ouders. In combinatie met niet voldoende afleiding in huis en kleine behuizingen leidde dit ook tot meer melding van intrafamiliaal geweld.
De professionele hulplijn 1712 voor vragen over geweld, misbruik en kindermishandeling zag het aantal oproepen over geweld tijdens de eerste lockdown verdubbelen.
Sedert 2021 biedt de stad ook zelf laagdrempelige groepsgerichte psycho-educatieve cursussen aan. Er worden elke jaar verschillende laagdrempelige cursussen aangeboden rond thema’s zoals angst, stress, piekeren, slaap, eenzaamheid, hoe in je kracht komen, … Deze cursussen zijn zowel gericht op preventie en vroegdetectie van psychische klachten als op mensen in herstel. Om een kwetsbaarder publiek toe te leiden naar dit aanbod, wordt er samengewerkt met diverse toeleiders, vertrouwenspersonen, sleutelfiguren, …
Bovenstaand aanbod omvat o.m. ook cursussen 'stress en ouderschap', veerkrachtig ouderschap en veerkrachtig ouderschap na scheiding. Maar ook in de andere cursussen kome thema's gelinkt aan dit signaal aan bod. Het thema opvoeding en ouderschap wordt bespreekbaar gemaakt via deze cursussen, want er is nog veel taboe rond het stellen van opvoedingsvragen of rond opvoedingsproblemen.
Vanuit Huis van het Kind worden initiatieven rond ontmoeting en opvoedingsondersteuning gestimuleerd. Dit via projectsubsidies, maar ook vanuit de wijkgerichte Huizen van het Kind en o.m. de inloopteams is er een aanbod voor ouders op vlak van ontmoeting, informatie, hulpaanbod, ...
In februari 2023 startte het Groeiteam op in het nieuwe stadskantoor. Er waren reeds een aantal aanspreekpunten van het Groeiteam in de Gentse wijken. In het Groeiteam kunnen mensen laagdrempelig terecht voor allerlei vragen rond onderwijs, opvoeding, kinderopvang, gezondheid, ... Het gaat hier over een breed onthaal, waarbij verschillende diensten samenwerken om de ouders zo snel mogelijk juist en warm door te verwijzen naar de juiste hulp.
28
Poliklinische behandeling in plaats van dagopname
Bij de heropstart van de ziekenhuizen na de eerste coronagolf voor niet-dringende ingrepen (zoals bv. pijnkliniek) werd er voor gekozen om patiënten niet ‘op te nemen’. Een behandeling waarvoor voorheen een dagopname nodig was, gebeurt nu ambulant. Dit heeft als gevolg dat de hospitalisatieverzekering niet tussenkomt en de patiënten de – vaak dure – behandeling zelf moeten betalen. De mutualiteit komt wel voor een deel tussen. Een aantal mensen vrezen dat de ziekenhuizen dit permanent gaan beginnen toepassen en dat de behandeling voor vaak chronische aandoeningen op die manier nog duurder wordt.
29
Mensen in armoede niet schuldig aan eigen slechte gezondheid
Gezondheidsvaardigheden kunnen een verschil maken in gezondheidsbevordering. Mensen in armoede zijn afhankelijk van anderen voor het verkrijgen, begrijpen, beoordelen en gebruiken van informatie bij het nemen van beslissingen in verband met gezondheid. Vaak is er echter geen laagdrempelig aanbod rond gezondheidsvaardigheden. Ook spelen armoede-stress en onbetaalbaarheid van gezonde alternatieven een rol.
- Cijfers gezondheidsvaardigheden
3 op 10 Belgen van 15 jaar of ouder (33%) heeft lage gezondheidsvaardigheden. Ook in Gent heeft dus een groot deel van de Gentenaars het moeilijk om gezondheidsinformatie op te zoeken, goed te begrijpen en het gedrag daaraan aan te passen. Dat merken vele gezondheids- en welzijnswerkers dagelijks in hun praktijk.
Oudere mensen, mensen met een migratieachtergrond, anderstaligen, mensen met een lager opleidingsniveau, mensen met een mentale beperking, analfabeten, hebben vaak lagere gezondheidsvaardigheden.
- Laagdrempelig aanbod rond gezondheidsvaardigheden
Het is daarom een belangrijke pijler binnen de beleidsnota gezondheid van de stad om de gezondheidsvaardigheden van Gentenaars te versterken. Dit is ook onderdeel van het tijdelijke project binnen de stad met middelen vanuit de VVSG rond gezondheidsongelijkheid.
Om de gezondheidsvaardigheden te versterken wordt er in eerste instantie ingezet op het vormen van de vele eerstelijnswerkers in Gent, zodat zij lage gezondheidsvaardigheden herkennen en hun patiënt/cliënt kunnen ondersteunen om de gezondheidsvaardigheden te versterken. De gezondheids- en welzijnswerkers werden bevraagd zodat de acties aansluiten bij de actuele noden en behoeften.:
-
- Op de webpagina https://www.eerstelijnszone.be/gezondheidsvaardigheden is een mooi gebundeld overzicht over wat gezondheidsvaardigheden zijn en hoe je hiermee als hulpverlener aan de slag kan. Tools, methodieken, tips&tricks worden gedeeld.
- Online inspiratiemomenten:
- Inspiratie webinar 28/01/2021
- Online inspriatiemoment 24/02/2022
- Trainingen en lunchsessies om heel concreet met het thema aan de slag te gaan:
- Online training: motiverende gespreksvoering voor mensen in een kwetsbare situatie (door Gezond Leven vzw)
- Online training: Schrijven voor een laaggeletterd publiek (door Wablieft) + individueel tekstadvies
- Online training: Helder spreken in de zorg (door IN-Gent)
- Online training: Effectief communiceren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden (door Pharos)
- Online lunchsessie: Gezondheidsvaardigheden voor dummies (door Gezond Leven)
- Online lunchsessie: Gezondheidsgidsen (door Stad Gent)
- Een E-learning ‘Helder communiceren met anderstaligen’ (door IN-Gent) werd ontwikkeld.
- Er liep een wedstrijd waarbij organisaties een training op maat konden winnen
- Training op maat ‘spreken voor anderstaligen’ voor LUNA abortuscentrum Gent (winnaar wedstrijd)
- Training op maat ‘motiverende gespreksvoering’ voor methodische cel perspectief van OCMW Gent (winnaar wedstrijd)
- Er is een leernetwerk.
- Er wordt heel wat communicatie verspreid via verschillende kanalen om thema gezondheidsvaardigheden levendig te houden
- Ontwikkeling filmpjes terugvraagmethode: https://www.eerstelijnszone.be/de-terugvraagmethode-helpt-bij-goede-zorg
Daarnaast wordt er ook ingezet op het versterken van de gezondheidsvaardigheden van de kwetsbaren doelgroep zelf. Dit doen we via de inzet van gezondheidsgidsen: https://www.eerstelijnszone.be/gezondheidsgidsen
Ook in de volgende jaren zal hier verder op ingezet worden.
- Armoede-stress en onbetaalbaarheid gezonde alternatieven
Dienst Regie Gezondheid en Zorg bouwt het laagdrempelig preventie- en leefstijlaanbod verder uit, samen met ELZ Gent en de vele gezondheids- en welzijnspartners. Het sloot daarvoor verschillend subsidieovereenkomsten af zoals met de Gentse wijkgezondheidscentra, Logo Gezond+, De Sloep, Topunt, de Herstelacademie, Human Link, OverKop Gent en de Kraamkaravaan. Het zorgde ook voor een handig overzicht van het laagdrempelig preventie- en lijfstijlaanbod dat terug te vinden is op https://www.eerstelijnszone.be/gezond-leven-stimuleren-in-gent-0.
Een greep uit dit Gentse laagdrempelige leefstijlaanbod:
- Beweging op Verwijzing helpt mensen naar een actiever leven. In Gent is de BOV-coaching helemaal gratis. Naast artsen kunnen nu ook psychologen, apothekers, diëtisten, kinesisten en sociaal – en maatschappelijk werkers een doorverwijzen naar een BOV-coach.
- Wijkgerichte beweeg- en fietslessen van de wijkgezondheidscentra ism met de Sloep en de Sportdienst
- groepscursussen Rookstop van Stad Gent en Bond Moyson
- Ratatouille wijkgerichte vormingsreeks rond voeding en opvoeding voor kwetsbare gezinnen met jonge kinderen
- Wijkgerichte gratis mondscreenings i.k.v. Generatie Gaatjesvrij voor kinderen van 2 tot 3 jaar.
- Wijkgerichte groepscursussen mentale veerkracht van Stad Gent ism met de Herstelacademie en The Human Link en de wijkgezondheidscentra.
- Mama to be(e) van de Kraamkaravaan i.s.m. 3 wijkgezondheidscentra biedt groepstrajecten aan voor kwetsbaar zwangeren waarbij medische controles gecombineerd worden met het uitwisselen van kennis en ervaring en het versterken van het netwerk.
- Buurt in Beweging van wijkgezondheidscentrum Brugse Poort is een participatief actieonderzoek dat de drempels rond sporten en bewegen bij ouderen en kinderen in kaart wil brengen en verlagen. Het werd opgericht met steun van het Sociaal Innovatiefonds naar aanleiding van het signaal rond het stijgend overgewicht bij (kwetsbare) kinderen en jongeren.
Ook in de schoolcontext is er extra aandacht voor preventiegerichte initiatieven zoals:
- Het project Gezonde School Gent (GSG) dat de Gents scholen te ondersteunt bij het uitwerken van een gezondheidsbeleid met preventief aanbod en acties ikv van een gezonde schoolomgeving. GSG is een samenwerkingsinitiatief van dienst Regie Gezondheid, Onderwijscentrum Gent/Brede School en Logo Gezond+.
- In 2022 wordt gestart met een preventief groepsaanbod rond sociaal emotioneel leren en emotieregulatie bij leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar basisonderwijs. Dit is een nieuw samenwerkingsinitiatief tussen Huis van het Kind Gent en vzw Topunt.
- Het project Lejo (Lekkers op school) van dienst Lokaal Sociaal Beleid en het Onderwijscentrum zet in op het aanbod gezonde en volwaardige maaltijden op school. Meer info hierover is te vinden bij de opvolging onder signaal 1.
Voor de vele wijkgerichte voedselinitiatieven en het traject materiële hulp verwijzen we naar de opvolging van signaal 2.
[DRI1]Best laten nalezen door Els De Vos
30
Onduidelijkheid rond tussenkomst in medische zorg leidt tot onderbehandeling
Voor veel gezinnen in armoede zijn de medische kosten een serieuze hap uit het budget, waardoor bepaalde behandelingen noodgedwongen worden uitgesteld. Maar er is veel onduidelijkheid over welke tussenkomsten er zijn en onder welke voorwaarden er tussengekomen wordt. Huisartsen en mutualiteiten kunnen duidelijkheid scheppen maar er is minder fysiek contact met de mutualiteit en niet iedereen heeft een (vaste) huisarts.
31
Gastric bypass in de mode
Als je aan de wettelijke voorwaarden voldoet kan je een terugbetaling krijgen voor een Gastric bypass, ook via de medische kaart (zie signaal 21). Het wordt een mode en veel mensen denken dat het een wonderoplossing is. Om aan de voorwaarden voor terugbetaling te voldoen moet je een BMI van 40 hebben. Soms komt men eerst 5 kilo aan om recht te kunnen hebben.
Het gevaar is echter dat de opvolging ervoor en erna een probleem vormt, want psychologen, diëtisten, … worden niet terugbetaald. Met als gevolg dat men de operatie ondergaat maar na de operatie geen aanpassingen doorvoert in eet- en beweeggewoontes omwille van de hogere kosten. Daardoor dreigt de Gastric bypass niks uit te halen.
32
Legale opiaten bij vluchtelingen
Veel vluchtelingen verklaren psychische klachten somatisch of spiritueel, en weten onvoldoende dat hiervoor aangepaste hulp beschikbaar is. Daarom proberen ze hun probleem vaak te verzachten met pijnstillers. Meer en meer vluchtelingen die uiteindelijk in de psychische hulp terecht komen, zijn onder invloed van legale opiaten zoals Tramadol of morfine (sederend en vaak euforisch effect, zeer verslavend, even schadelijk als heroïne).
33
Procedure gedwongen opname kost geld
Bij de opstart van de gewone procedure voor gedwongen opname (via een familielid of mantelzorger), moet er bij de rechtbank 20€ betaald worden om het verzoekschrift te behandelen. Voor gezinnen met een laag inkomen of als het initiatief genomen wordt door een niet-familielid, is dit moeilijk.
Dit signaal werd gemeld aan het vredegerecht, dat verantwoordelijk is voor de gewone procedure gedwongen opname.
Voor opstart van procedure gedwongen opname zijn 2 mogelijkheden :
de spoedprocedure: Als er sprake is van hoogdringendheid of een acute situatie neemt de politie contact op met de Procureur des Konings, die, op basis van een medisch verslag door een gerechtsarts (bv: een psychiater van wacht) al dan niet overgaat tot onmiddellijke opname. Ook andere belanghebbenden (familie en mantelzorger) kunnen een aanmelding doen via spoedprocedure. Zij kunnen zich hiervoor wenden tot dienst gedwongen opnames van het gerechtsgebouw. Aanmelding via deze procedure is kosteloos. 80% van de gedwongen opnames in België gebeurt via de spoedprocedure
de gewone procedure: belanghebbenden (zoals familieleden of een huisarts) kunnen een verzoek indienen bij een vrederechter, samen met een medisch verslag om iemand gedwongen te laten opnemen. Vervolgens verschijn je voor een vrederechter die hier verder over beslist. De gewone procedure wordt in een minderheid van de gevallen gebruikt. Voor indienen van een verzoekschrift voor deze procedure wordt kost aangerekend van 20 euro, oa voor vrederechter die ter plaatse gaat bij de patiënt. Indien de aanmelder deze kost financieel niet kan dragen wordt deze aangeraden hierin financiële tussenkomst/ondersteuning van OCMW te vragen.