Persoonlijke en psychische problemen

47

Vervuilde thuissituaties

Buurtzorgers (outreachende medewerkers van een Lokaal Dienstencentrum) worden regelmatig geconfronteerd met ouderen die een verzamelwoede hebben en niet gemakkelijk hulp toelaten. Omdat deze verzamelwoede vaak veroorzaakt wordt door een psychische problematiek, is een multidisciplinaire aanpak aangewezen:  een langdurige psychosociale begeleiding, een eenmalige grote opkuis of een gefaseerde opkuis, de situatie verder onder controle houden door regelmatige thuiszorg, … Belangrijk hierbij is dat de oudere terug vertrouwen krijgt in de hulpverlening.

De sociale dienst kan hierin financieel ondersteunend zijn. Signaal wordt in overleg met departement gezondheid en zorg besproken, met als doel, procesvereenvoudiging, informatiedoorstroming enz... 

Reeds ondernomen acties

49

Nood aan tijdelijke opvang voor zieke dak- en thuisloze mensen®

Bij ontslag uit het (psychiatrisch) ziekenhuis is er nood aan een plek met medische opvolging en verzorging waar dak- en thuisloze mensen tijdelijk kunnen verblijven om te herstellen. Nu weten ziekenhuizen, wijkgezondheidscentra en andere actoren vaak geen blijf met deze patiënten. Daarnaast zijn er ook meer dakloze oude intra-Europese migranten met medische en psychische problemen die nergens terecht kunnen.

Van 2018 tot augustus 2020 was er via het project Vesalius de mogelijkheid om time out te voorzien voor een aantal zieke dak-en thuisloze personen. In augustus 2020 stopte deze werking. 

In april 2023 voorzien we na goedkeuring van het schepencollege eind maart 2023 de opstart van een medisch herstelverblijf met 5 herstelbedden voor daklozen volwassenen met een medische zorgnood die niet goed behandeld of opgevolgd kan worden vanop de straat, nachtopvang of een openbare ruimte. 

Dit zal in samenwerking zijn met de Gentse ziekenhuizen, de huisartsenvereniging en de wijkgezondheidscentra, RIZIV, OCMW Gent, De Wijde Zorg vzw.

Reeds ondernomen acties

53

Nood aan een creatieve oplossing voor daklozen met een meervoudige problematiek

Er is een groeiende groep (bijna) daklozen die vanuit hun complexe of multi-problematiek niet meer terecht kunnen binnen het klassieke dienstverlenings- of woonaanbod. Het gaat vooral over mensen die én een verslavings- én een psychiatrische problematiek hebben en nood aan zowel huisvesting als begeleiding. De criteria voor beschut wonen vanuit de psychiatrie sluit hen uit en het gebrek aan huisvesting sluit mobiele begeleiding aan huis uit. Deze groep heeft nood aan een geïntegreerde oplossing vanuit wonen, welzijn en gezondheid.  

In 2022 en 2023 ontving CAW OOst-Vlaanderen extra middelen om Housing First in te zetten. ze wierven voor Gent een 0,8 vte aan om samen met andere partners (GGZ, verslavingszorg, outreach,...) cliëntgerichte netwerken te ontwikkelen. De Wijde Zorg vzw stelt sinds voorjaar 2023 2 studio's hiervoor vrij.

In 2023 startte de bouw van 11 robuuste woningen voor mensen die dak- en thuisloos zijn en kampen met een muticomplexe problematiek. Tezelfdertijd startte een werkgroep op met diverse actoren die het begeleidingskader verder zal uitwerken.

Vanuit de Federale overheid wordt voor Gent ook extra middelen Housing First voorzien. Op dit moment wachten we op de officiële projectoproep.

Reeds ondernomen acties

63

De vele gevolgen van telewerk©

Sinds corona en ook in de toekomst wordt telewerk meer en meer de norm. Zonder ondersteuning kan telewerk vele gevolgen hebben. Eerst en vooral zijn er financiële gevolgen. Niet meer de werkgever maar de mensen zelf staan in voor bijkomende kosten op het vlak van verwarming, verbruik, printen, comfortabel bureaumateriaal, … En dan zijn er ook de gevolgen op het vlak van gezondheid. Het mentale welzijn lijdt onder het gebrek aan contacten, pauzes, samenwerken, … Ook hebben veel mensen door slecht werkmateriaal (bureau, stoel, voetsteun, …) fysieke klachten.

1.  Telewerk in de Vlaamse sectorconvenanten 

De achtste generatie Vlaamse sectorconvenanten werden recent afgesloten, voor de periode 2021-2022. Daarin engageren 35 verschillende sectoren zich om hun schouders te zetten onder het Vlaams werkgelegenheidsbeleid.

Een sectorconvenant is een overeenkomst tussen de Vlaamse overheid en de sectoren waarin de sectorale sociale partners zich engageren om in hun sector maatregelen te nemen om het Vlaamse werkgelegenheidsbeleid te ondersteunen. Competentie- en loopbaangericht werken is de rode draad doorheen het geheel zodat bedrijven en werknemers gewapend zijn tegen een snel veranderende en complexe arbeidsmarkt.

Bij Prioriteit 1: Levenslang leren en werkbaar werk is er bij de diverse sectorconvenanten ook ruime aandacht voor telewerk.

Lees meer

2. Impact op het mentaal welzijn 

Verschillende onderzoeken (internationaal), bevragingen en signalen tonen aan dat de plotse overgang en het aanblijven van telewerken als norm voor bepaalde groepen een impact heeft op het mentaal welzijn. We kunnen niet alle sectoren over dezelfde kam scheren, sommige sectoren bleven gewoon aan het werk of kenden een minder abrupte aanpassing. Er zijn ook mensen waarbij het telewerken positieve gevolgen heeft voor het mentaal welzijn: minder tijdverlies en minder stress in het verkeer, meer autonomie, tijds- en plaatsonafhankelijk werken, een betere werk-privébalans, ongestoord kunnen werken, …

Echter, een grote groep van mensen, die plots moesten overschakelen naar telewerk, ondervonden eerder negatieve gevolgen na verloop van tijd. O.m. volgende zaken werden vastgesteld via onderzoek en bevragingen:

  • Een van de grootste problemen voor nieuwe telewerkers is het feit dat ze daarvoor hun comfortzone moeten verlaten: veranderende routines, nieuwe (digitale) vaardigheden die snel moesten aangeleerd worden, veiligheid van een collega die nabij is valt weg, …
  • Het traditionele concept van vaste werkuren op een vaste werkplek werd volledig op losse schroeven gezet: de moeilijkheid om een duidelijke scheiding te maken tussen privé en werk op één en dezelfde plaats zorgt voor langere werkdagen, minder rustpauzes (bijv. minder verplaatsingen tussendoor), moeilijker afstand nemen van het werk, … O.m. ouders met jonge kinderen zijn een groep die het hard te verduren krijgt: de combinatie van thuiswerk met kinderen in lockdown of quarantaine is onhoudbaar en zorgde voor veel stress. 
  • Informele en formele communicatie met collega’s verloopt moeilijker of viel stil. Minder kansen om stoom af te blazen onder collega’s, minder face tot face gesprekken, … creëren meer afstand tussen collega’s en zorgen voor meer stress-opstapeling.
  • Ook de teamgeest verdwijnt door meer telewerk: men bekijkt medewerkers ‘zakelijker’, men wordt meer afgerekend op prestaties en cijfers en het sociale aspect van de werknemer of de job wordt kleiner. Er ontstaat meer individualisme onder medewerkers wanneer iedereen wordt beoordeeld op resultatenafspraken.  
  • Een bepaalde groep heeft meer last van eenzaamheid, vnl. alleenstaanden.
  • Ook de fysieke gezondheid, die onlosmakelijk verbonden is met de mentale gezondheid, gaat bij sommigen achteruit: minder ergonomisch werken zorgt voor vele rug- en nekklachten, ongezonde snacks liggen binnen bereik, middagpauzes worden ingekort op overgeslaan, minder beweging omwille van minder verplaatsingen, meer blootstelling aan beeldschermen (klachten aan ogen, hoofdpijn), …
  • Voor sommigen kwamen er zelfs financiële zorgen bij: meer verwarmingskosten, investering in bureau of stoel, internetverbruik, …
  • Na 1,5 jaar zagen we de wachtlijsten bij psychologen en therapeuten stijgen.

Dergelijke signalen moeten natuurlijk in de eerste plaats bij de bron worden aangepakt. Zolang de oorzaken niet verdwenen zijn, kan men wel actie ondernemen om mensen te ondersteunen of de schade te beperken. Er werden enkele campagnes opgezet naar werkgevers toe: bijvoorbeeld de campagne ‘Laat ons er Samen voor Gaan’ van de FOD Werkgelegenheid of de brochure ‘Preventie van psychosociale risico’s bij telewerken’ van IDEWE. De impact hiervan kennen we niet.

Vanuit de stad Gent werden ook een aantal ondersteunende acties opgezet of bijgestuurd, niet specifiek naar telewerkers toe, maar wel naar een bredere groep of rond een bredere thematiek:

  • De Zuurstoflijn richtte zich specifiek naar zorgpersoneel en ondernemers die het moeilijk hebben. Via de Zuurstoflijn kan men gratis en anoniem terecht voor een telefonisch gesprek over stress, angst, … met een medewerker van het PAKT (netwerk geestelijke gezondheid).
  • Er werden diverse psycho-educatieve cursussen gratis of tegen een lage vergoeding aangeboden. Tijdens zo’n cursus leer je vaardigheden om je veerkracht te vergroten, om om te gaan met stress, piekeren, angst, burn-out, depressieve gevoelens, slaapproblemen, … Er zijn ook specifieke cursussen voor ouders. Bijzondere aandacht ging naar mensen met een kwetsbaar profiel, zoals alleenstaande ouders, mensen in armoede, …
  • De Stad voorziet tijdelijk in 4 extra eerstelijnspsychologen, de zogenaamde relancepsychologen, waarbij men gratis terecht kan op verschillende locaties in Gent (bijv. o.a. in enkele wijkgezondheidscentra).
  • Om aan te tonen dat ‘je niet goed in je vel voelen’ normaal is en erover praten al veel helpt deden we eind 2020 een social media campagne en in 2021 was er de ‘Babbelkont-bordjes’ actie. Beiden doelden op taboedoorbreking en het bespreekbaar maken en normaliseren van psychische kwetsbaarheid.
  • Tijdens de 10-daagse van de veerkracht 2020 en 2021 werd een specifieke sessie voorzien voor ondernemers door de dienst economie i.s.m. Dyzo en een eerstelijnspsycholoog. Daarnaast was er een breed aanbod voor het brede publiek van veerkrachtversterkende workshops, lezingen en ontmoetingsmogelijkheden met de geestelijke gezondheidszorg.
  • Het aanbod psycho-educatie en zorg voor ondernemers wordt mee bekend gemaakt via de nieuwsbrief OOG (ondersteuningspunt ondernemers).

 

Reeds ondernomen acties

70

Nood aan voor- en nazorg®

Er is meer nood aan ruimte voor nazorg na het stopzetten van hulpverlening. Traditioneel gaat het hier over nazorg na ontslag uit ziekenhuis en psychiatrie. Maar ook bij andere hulpverlening is er nood aan nazorg in de vorm van zorgcontinuïteit bij overgang (jeugdzorg, gevangenis, …). Vaak ontbreekt ook een duidelijk kader met betrekking tot nazorg. Ook is er nood aan wachtlijstzorg zodat mensen ‘ergens’ terecht kunnen voordat ze de meest geschikte hulp krijgen.  

Enkele voorbeelden gebrek aan nazorg:

  • Beschut wonen: mensen in beschut wonen moeten doorschuiven, maar naar waar?
  • Gevangenen worden op straat gezet zonder woonst, werk, … (erger in Coronatijd)
  • Wat na jeugdhulp? Eerst is er veel hulp, en dan plots valt alles weg.
  • Wat na collectieve schuldenregeling?

Enkele voorbeelden gebrek aan ‘voor’zorg:

  • Mensen kunnen door een multiproblematiek niet terecht in de hulpverlening, maar waar kunnen ze dan wel heen?
  • Mensen kunnen maar voor één problematiek worden geholpen, wat met de andere?
  • Mensen kunnen door plaatsgebrek niet terecht in de psychiatrie, waar kunnen ze ondertussen wel heen?
Reeds ondernomen acties

71

Voorwaarden voor hulp®

Mensen kunnen niet terecht in de hulpverlening omdat ze er niet erg genoeg aan toe zijn, een dubbele diagnose hebben, of zich eerder onaanvaardbaar hebben gedragen. En dus wordt deze kwetsbare doelgroep de toegang tot hulp ontzegd, zonder dat er een andere oplossing is. Zonder gepaste hulpverlening dreigen de problemen te escaleren, zowel voor de persoon zelf, als voor zijn omgeving en de buurt.

Enkele voorbeelden:

  • De crisis is niet zwaar genoeg voor crisishulpverlening
  • Opname kan enkel als je nuchter bent
  • Revalidatie na amputatie kan enkel als je afgekickt bent
  • Opname in revalidatiecentrum kan enkel als je been tot boven de knie werd geamputeerd
  • Drughulpverlening is enkel mogelijk als je zelf de stap zet en ernaartoe gaat

Dit signaal kent vele facetten waarvan 2 onmiddellijk aan de oppervlakte komen: ten eerste is de vraag naar zorg is op dit moment groter dan het aanbod waardoor wachtlijsten ontstaan of mensen geweigerd worden.  Ten tweede zijn er doelgroepen met een specifieke zorgnood waar op dit moment geen of weinig gepaste zorg of behandelingstrajecten zijn waardoor deze mensen geen toegang vinden tot zorg. Deze laatste groep betreft vaak mensen met een complexe "multi"-problematiek : dak- en thuislozen vaak in combinatie met een psychische problematiek, verslaving, niet te juiste papieren... Voeg de 2 bovenstaande facetten samen en deze extreem kwetsbaar doelgroep komt achteraan in de wachtrij voor zorg te staan.

In Gent bestaat al langere tijd  Azis+ (Assertieve zorg in de samenleving), een netwerk(tafel) waar partners uit algemeen welzijn (CAW, OCMW, Straathoekwerk), verslavingszorg en geestelijk gezondheidszorg samen kortere zorglijnen uitwerken en casemanagement doen voor deze doelgroep. Samen wordt aanklampende zorg georganiseerd, in de thuissituatie of verblijfplaats (vb opvang of op straat), en waar nood is aan een opname met de residentiële partners gezocht naar manier om drempels in de zorg te verlagen, soms met succes maar nog te vaak wordt vastgesteld dat het netwerk samen met de cliënt tegen muren en deuren aanloopt. 

In 4 Gentse wijken zijn ook mobiele werkers geestelijke gezondheid aan de slag. Zij gaan actief op zoek naar mensen met een psychiatrische problematiek onder de zorgradar. Zij ondersteunen buurtpartners in het zoeken en vinden van gepaste zorg, en vooral ook in het bieden van goeie buurtgerichte zorg voor psychisch kwetsbare mensen. De mobiele werkers zijn verbonden aan de Gentse psychiatrische ziekenhuizen en zoeken met hun eigen organisaties ook hoe samen drempels  in de zorg kunnen worden  overwonnen en hiaten kunnen worden gedicht.

Reeds ondernomen acties

72

Wachttijd bezoekersruimte loopt op©

Na contactbreuk moeten ouders en kinderen tot 1 jaar wachten op begeleiding bij herstel van onderling contact. Er is meer vraag naar aanleiding van conflictueuze echtscheidingen en er zijn weinig diensten die met deze problematiek kunnen of durven werken. Daarom is er een wachttijd om gebruik te maken van de bezoekruimte van CAW. Dit werd nog versterkt door corona (zie ook signalen 16 en 27).

Jaarlijks zijn er ca 25.000 echtscheidingen en ongeveer 1 op 4 van de minderjarigen maakt een scheiding thuis mee. 10 tot 15% van de scheidingen verloopt conflictueus.

We plannen begin 2022 een overleg in met CAW en betrokken (stads)diensten en organisaties zoals Huis Vh Kind, Samen 1 Plan, OCMW. Daar bekijken we of dit signaal geëscaleerd dient te worden naar hogere overheden en wat er op lokaal niveau kan gebeuren. Binnen Cel Gezin van Stad/OCMW Gent, een departementsoverstijgende werkgroep wordt bepaald welke acties verder ondernomen kunnen worden. 

Reeds ondernomen acties

93

Mensen voelen zich geïsoleerd in hun “sociale” woning

De infrastructuur van (sociale) woonwijken is vaak niet bevorderend voor het samenleven. Er zijn geen aangename gemeenschappelijke delen, er is weinig groen, men woont zeer dicht op elkaar, … Als gevolg hiervan hebben mensen weinig kansen om anderen te leren kennen. De mensen hebben nood aan ruimte en voldoende groen en laagdrempelige ontmoetingsplaatsen zowel in de woonblokken als in de nabije omgeving.

Mensen in een kwetsbare situatie hebben behoefte aan een ondersteunend sociaal netwerk. Nu zijn ze vaak op zichzelf of op wijkorganisaties aangewezen voor klusjes en doe-het-zelf-materiaal, boodschappen, ritjes naar containerpark, … en dit is voor sommige mensen niet evident.

Sociale woningconcentraties (al dan niet in hoogbouw), zijn in vele buurten waar de dienst Ontmoeten en Verbinden (OTV) op inzet, belangrijke targets. Zeker in corona hebben we vastgesteld dat op deze sites meer dan elders extra incentives nodig zijn om mensen uit hun isolement te halen.

We zetten hier extra in op dorpelgesprekken. Een eerste babbel doet soms al wonderen. Maar we proberen meteen ook door te verwijzen naar het lokale aanbod van de soms talrijke organisaties die de ruimere buurt rijk is. Hier en daar organiseren we ook gezamenlijke bezoeken.  Een voorbeeld hiervan is de Leiekaai op de Brugse Poort, waar, in het begin onder begeleiding van de buurtwerker, samen afgesproken werd om een voorstelling bij te wonen bij De Vieze Gasten.

Waar nodig zetten we zelf ontmoetingsmomenten op, meestal in de buitenruimte. Zo zijn er op verschillende plaatsen leefpleinen opgestart.

Tijdens corona moesten de activiteiten natuurlijk aangepast worden. Maar ook dan werden de sociale woningen aangedaan met balkonbingo’s, fitnesssessies,... Veelal waren dit initiatieven in samenwerking met partners en bewoners uit de wijk, al dan niet in de schoot van de wijkactieteams. Tijdens de donkere maanden werden lichtjes verdeeld, ook in de blokken, wat soms tot mooie effecten leidde, en wat bij de bewoners toch een samenhorigheidsgevoel opwekte. En het gevoel dat ze niet vergeten werden. Maar belangrijkste hierbij was weer de babbel, even iemand kunnen aanspreken, al is het vanop afstand en met mondkapjes aan.

We voelen echter heel sterk aan dat veel mensen op hun tandvlees zitten, en snakken naar het moment dat er opnieuw samen een potje koffie kan gedronken worden.

Als er zich grote verhuisbewegingen voordoen (cfr. Nieuwe blokken Rabot – heropbouw Nieuw Gent) zetten we extra in op onthaal van de nieuwe bewoners.

 Specifieke aandacht voor:

Sint Baafsdorp (Macharius)

Scheldeoord

Marseillestraat (Muide-Meuledestede)

Groene Briel (Sluizeke-Tolhuis-Ham)

Sociale woningblokken in de Bloemekenswijk (met extra aandacht voor Jan Yoens)

Malpertuus, Wielewaal en Manila in Rooigem

Griendeplein en Tondelier in Rabot (grote verhuisbeweging komende)

Leiekaai, Charles de L’Epéeplein en Biezenstuk (later misschien Malem) in Brugse Poort

Watersportbaan

Nieuw Gent

Reeds ondernomen acties

94

Sociaal isolement©®

Ondanks de vele initiatieven zijn meer en meer mensen eenzaam en sociaal geïsoleerd. Corona heeft dit nog versterkt, zeker ook voor mensen die psychisch kwetsbaar zijn. Veel mensen, ook ouders met kinderen, hebben weinig sociale contacten of plaatsen waar ze naartoe kunnen om mensen te ontmoeten. Plekken waar mensen normaal komen en contact met elkaar hebben, werden tijdens corona allemaal gesloten. Grote en betaalbare ruimtes van Stad Gent om groepswerkingen en ontmoetingsactiviteiten te laten doorgaan, zijn niet beschikbaar voor derden tijdens corona. De meest kwetsbare bewoners van Gent zijn hier (opnieuw) het grootste slachtoffer van.

Uit de survey Stadsmonitor 2017 (Vlaamse Statistische Autoriteit en Agentschap Binnenlands Bestuur) blijkt dat 8,2% van de Gentenaren zich eenzaam voelt.

De titel ‘Sociaal Isolement’ wijst op zowel eenzaamheid als op sociaal isolement. Beide problemen worden door elkaar gehaald en maar vergen eigenlijk een andere aanpak.

Sociaal isolement is het objectief vast te stellen beperkt aantal sociale contacten en klein sociaal netwerk. Eenzaamheid is een gevoel van gemis aan verbondenheid met anderen om je heen (=subjectief). Beiden zijn vaak in elkaar verweven en versterken elkaar, maar dit is niet altijd het geval. Iemand met een relatie en veel vrienden kan zich zeer zeker eenzaam voelen.

Inzetten op buren en wijken

De dienst Ontmoeten en Verbinden (OTV) zette tijdens corona massaal in op dorpelbezoekjes en alternatieve verbindende acties.: cité-bingo’s, kleine animatieacts tijdens de dag van de buren of verlicht je straat in de winterperiode. Veelal waren dit initiatieven in samenwerking met partners en bewoners uit de wijk, al dan niet in de schoot van de wijkactieteams.  Uitzonderlijk werden in alle 25 wijken van de stad in december 2020 – januari 2021 kwetsbare bewoners (die dreigen geïsoleerd te worden) of actieve buren en vrijwilligers in het kader van de actie ‘covitesse’ bezocht door teams artiesten en wijkwerkers. In sommige wijken werden ‘straatambassadeurs ingeschakeld’: bewoners die ondersteund worden om nieuwe buren te onthalen. Vaak hebben zij het beste zicht op het isolement van sommige buren en kunnen ze verbinding maken met andere buren.

OTV zette ook meer in op herkenning en ontmoeting in de publieke ruimte. Her en der zijn leefpleinen opgestart (zeker rond sociale woonblokken) of werd geëxperimenteerd met tijdelijke invullingen om van deze plaatsen gedeelde plekken te maken.

Veel initiatieven via Wijk Aan Zet konden niet doorgaan (ook de aanvragen vielen terug), maar creatievelingen bedachten hier en daar een coronaproof alternatief.

Ook in 2021 werkte de dienst ontmoeten en verbinden op hetzelfde elan verder. Buurtwerkers bleven de straat opgaan, en voerden talloze dorpelgesprekken. De nieuwjaarsacties en buurtfeesten werden in een nieuw jasje gestoken. Er werd ingezet op kleinere, maar meer straat- en pleinacties. Op vele plaatsen werden ook de lichtjes- of raamtekeningenacties verder gezet. Veelal op vraag van buurtbewoners zelf.

In najaar 2021 en voorjaar 2022 konden ontmoetingen opnieuw opstarten, zowel in de Open Huizen als de buurtcentra. De behoefte om elkaar weer te ontmoeten was torenhoog.

Tijdens de zomer van 2022 werden 12 leefpleinen en 20 bottomup-straten opgestart. Via Samen aan Zet werden tal van (kleine) bewonersinitiatieven opnieuw ondersteund.

Buurtwerkers merkten alvast dat de vele kleine activiteiten een verschil maakten en soms zelfs beter werkten om mensen uit hun isolement te halen dan de grotere, klassieke evenementen. Zij willen hier dus zeker verder op blijven inzetten… De grootschalige centrale nieuwjaarsrecepties van weleer werden in 2022 dan ook in grote mate vervangen door meerdere activiteiten of tientallen bewonersinitiatieven in de eigen straat en leefomgeving.

Het risico dat heel wat mensen hun gestegen energiefactuur niet zouden kunnen betalen en dus nood zouden hebben aan warme pleisterplekken, werd eind 2022 hiervoor initiatief genomen tot het aanbieden van meer dan 70 warme winterplekken. Burgers konden in buurtcentra, open huizen, bibliotheken, musea, LDCs, sociale restaurants, buurthuizen gaan warmen, werken,… Dit (deels extra) aanbod en toeleiding vormde natuurlijk ook een extra initiatief tegen vereenzaming.

Buren voor buren is een aanbod vanuit de lokale dienstencentra waarbij ingezet op het bevorderen van sociaal contact, praktische hulp, enz. Via huisbezoeken worden oudere bewoners met een hulpvraag gekoppeld aan buren die op de hulpvraag kunnen ingaan. De huisbezoeken gebeuren door  een antennemedewerker,  een buurtzorger en vrijwilligers. Tijdens de corona-pandemie gingen LDC’s hun huisbezoeken nog meer toespitsen op mensen die een grotere kans hadden om kwetsbaar te zijn (meestal gericht op oudste en alleenstaanden buurtbewoners). In 2021 werden meer dan 3000 huisbezoeken gedaan in de 25 Gentse buurten.  Tijdens deze contacten werden meer dan 250 burenhulpvragen gedetecteerd waar meer dan 150 aan hulpvaardige buren aan werden gekoppeld. In 2022 waren dat er ongeveer 300. 75% daarvan kon gekoppeld worden aan een hulpaanbod van buren. De meest gedetecteerde burenhulpvraag was  de vraag naar gezelschap. De vraag naar gezelschap stijgt ieder jaar tav andere burenhulpvragen. Naast de sterke focus op burenhulp werden er ook meer dan 250 hulpvragen gedetecteerd die aan professionals gekoppeld werden. In 2022 waren dat er meer dan 300.

Project ‘Eenzaamheid en sociaal isolement’

Van april tot eind 2021 werden 141 initiatieven die inwerken op sociaal isolement en eenzaamheid op Gentse grondgebied/beschikbaar voor de inwoner, in kaart gebracht. Van daaruit werden drempels en hiaten binnen dit aanbod in kaart gebracht en nagegaan hoe daarop verder ingezet kan worden. Daarnaast werd ook gewerkt aan taboedoorbreking.

De inventarisatie en oplijsting van drempels en hiaten werd met alle gecontacteerde initiatieven verspreid ter kennisdeling.

Vanuit een SWOT-analyse werden 22 actiepunten geformuleerd. In samenwerking met diverse diensten wordt hieruit begin 2022 een actieplan gepuurd. Ondertussen werd de campagne ‘Het einde van Eenzaamheid’ uitgewerkt die als doel heeft om vrijwilligers te ondersteunen in het herkennen en omgaan met signalen van eenzaamheid en sociaal isolement. Vrijwilligers bleken uit de analyse immers nauw en verbindend contact te leggen met de doelgroep, maar zijn zich vaak niet bewust of weten niet hoe om te gaan signalen.

De vorming weer in 2022 gegeven aan ca 120 vrijwilligers. Ook 50 professionals kregen deze vorming. Daarnaast werd in juni 2022 een inspiratiedag eenzaamheid georganiseerd in het SMAK. Zo'n 80 (=volzet) aanwezigen uit het middenveld en stadsdiensten waren aanwezig. Op dat moment werd ook gepolst naar interesse in het project KrachtVeer. Vanuit verschillende wijken was hierin interesse. Alle voorbereidingen werden getroffen om in 2023 in 5 wijken van start te gaan met een traject.

10-daagse van de Veerkracht 2021: ‘Ontmoeten en verbinden’

De 10-daagse is (1-10 oktober) is een jaarlijks terugkerend event georganiseerd door Dienst Regie Gezondheid en Zorg. Voor het eerst werd gewerkt met een thema. Er werden in samenwerking met heel veel partners tientallen activiteiten opgezet rond ‘Ontmoeten en Verbinden’. Wandelingen, theater, lezingen, film, workshops en cursussen.. Voor het eerst waren daar ook heel wat wijkgerichte partners bij. Op die manier werd een nieuw en ander publiek bereikt.

Daarnaast werd gekozen voor een campagne (‘Babbelkont’) die burgers aanzette tot het starten van een verbindend gesprek via gespreksstarters aan 5000 zitplaatsen verspreid over de Stad. De campagne kreeg veel aandacht en positieve reacties uit allerlei hoeken. De campagne liep tussen begin september en eind oktober 2021.

LDC’s en Project ‘Zin in vriendschap’

De 11 lokale dienstencentra hebben een decretale opdracht in de strijd tegen eenzaamheid. Naast de ontmoetingsfunctie, zijn ze een vindplaats/trefpunt voor senioren, mantelzorgers en kwetsbare buurtbewoners. Zo is er extra aandacht voor mensen die alleen zitten, een eerste keer komen, enz. Elke activiteit heeft een contactpersoon die zorgt voor warm onthaal, de verbindingsfiguur is, maar bvb ook mensen contacteert die uit beeld geraken. In sommige LDC’s is er een ‘babbeltafel’: een fysiek punt om warm onthaal te doen. Om gebruik te maken van het aanbod warme maaltijden, is eenzaamheid een criterium voor toekenning.

Daarnaast hebben LDC’s een maatschappelijk werker en psycholoog die in consulten extra aandacht heeft voor eenzaamheid. Tot slot zorgt een antennemedewerker en/of buurtzorger als: outreachend medewerker voor de brug tussen de thuissituatie en het LDC. Ze hebben dus een heel belangrijke rol in de strijd tegen eenzaamheid, zeker op vlak van detectie. Het project ‘Buren voor buren’ is er eentje van (zie hoger). De lokale dienstencentra hebben ook een telefoonster en/of -cirkel.

De psychologen van de ldc’s plannen voor 2022 het project ‘Zin in vriendschap’. Dit wordt stapsgewijs uitgerold in diverse ldc’s en bevat drie luiken: eerst wordt ingezet op kennisversterking en bewustwording bij eigen personeel en medewerkers. In het tweede luik gebeurt hetzelfde voor de vrijwilligers van het dienstencentrum, zeker zij die actief zijn in de bar, onthaal, telefoonster, enz. In het derde luik wordt ingezet op de bezoekers met een infosessie over eenzaamheid en daarna een driedelige reeks waarbij handvatten worden aangereikt aan het doelpubliek.

Psycho-educatie

De Dienst Regie Gezondheid en Zorg zette in najaar 2021 een gebundeld aanbod op van psycho-educatieve cursussen en groepsbijeenkomsten. Dit in samenwerking met oa. Herstelacademie Gent en The Human Link. De cursus ‘Eenzaamheid’ (3 sessies) was onderdeel van dit aanbod en wordt in 2022 herhaald.

Wijkgezondheidscentrum De Kaai zette in mei 2021 i.s.m. het museum Dr. Guislain een interactiegroep op: ‘Eenzaam ben ik nooit alleen’. Deelnemers konden aan de hand van een object van het museum meer vertellen over zichzelf en in interactie gaan met anderen. De reeks bestond uit 7 sessies. Deelnemers aan de sessies getuigden dat ze tot andere inzichten kwamen m.b.t. eenzaamheid en negatieve denkpatronen verbraken. Hiernaast zetten de deelnemers stappen naar het georganiseerde vrije tijdsaanbod alsook naar hulpverlening.

LUS vzw

LUS vzw ondersteunt reeds jaren mensen die opnieuw verbinding zoeken met anderen om zich heen via de methodiek van LUS-groepen. Vrijwilligers brengen familie, vrienden, kennissen en buren (terug) bij elkaar. Ze praten en denken samen na hoe ze een LUS kunnen vormen rondom een invdividu. Via een convenant met de Stad Gent, werden minstens 15 extra LUS-trajecten opgestart met/voor Gentenaars. Deze LUS-groepen blijven lopen, tot zolang de centrale persoon in die groep ermee wil doorgaan. Ook voor 2022 was er ondersteuning voor evenveel op te starten trajecten via een convenant.

Broeinest vzw

Broeinest vzw geeft workshopsessies aan jongvolwassenen rond thema's zelfliefde, zelfvertrouwen, jezelf durven zijn, enz. In elk van de workshops komt verbinding zoeken/maken en eenzaamheid wel ter sprake. In 2022 werden 115 sessies gegeven. 761 deelnemers volgden er een of meerdere. 24 jongvolwassenen volgden een individueel traject. Specifiek rond het thema eenzaamheid werden 11 trajecten gegeven (9x 3 sessies en 2x5 sessies) voor 76 studenten.

 

Reeds ondernomen acties

95

Stress door (samenlevings)problemen in sociale huisvesting

In sociale huisvesting zorgen muziek en lawaai van buren, en de ontoegankelijkheid van de gebouwen (voor minder mobiele mensen of ouders met buggy’s) vaak voor overlast en stress. De bewoners hebben het gevoel niet gehoord en serieus genomen te worden wanneer ze deze klachten melden aan de sociale huisvestingsmaatschappij. Vaak wordt hen gesuggereerd mutatie aan te vragen, maar dit kan tot 5 jaar duren.

In een aantal sociale woningsites is zelfs sprake van steaming, afpersing en intimidatie tussen bewoners, en toenemend geweld tegen senioren. Dit zorgt ervoor dat bewoners (ook gezinnen met kinderen) zich niet meer op hun gemak voelen, en er ook niet altijd  melding van durven maken.

Voorbeeld afpersing: Iemand belt aan, zet meteen zijn voet tussen de deur en vraagt naar geld om medicatie te kopen voor zijn kind. Meerdere bewoners gaven de man geld. Velen aarzelen daardoor om de deur te openen of buiten te komen.  

We stellen vast dat sociale woningconcentraties en hierbij vooral sociale hoogbouw voor een hogere concentratie van kwetsbare bewoners zorgt. Deze kwetsbaarheid uit/vertaalt zich vaak ook in een psychische kwetsbaarheid.  Dit op zijn beurt leidt weer tot een hogere druk op het samenleven in de blokken. Vaak zijn mensen met een psychische kwetsbaarheid slachtoffer in de samenlevingsproblemen, soms worden ze ook gezien als dader.

Via verschillende projecten wordt proactief gewerkt met mensen met een psychiatrische problemen in sociale huisvesting. Een voorbeeld hiervan is het project Tango (Team Aanklampende & NetwerkGerichte Ondersteuning). Project voor sociale huurders met een psychische kwetsbaarheid die niet tot bij de juiste hulpverlening geraken. We spreken hier van zorgwekkende zorgmissers of zorgmijders. Door aanklampend te werken proberen we hen naar de gepaste hulpverlening toe te leiden.

 

Ook het project mobiele wijkwerkers geestelijke gezondheid zet in op ondersteuning van psychisch kwetsbare mensen in wijken met sociale hoogbouw (project loopt momenteel in Nieuw Gent, Watersportbaan en Nieuw Gent en sinds mei 2022 ook in de Dampoort). Doel hiervan is gepaste zorgnetwerken bouwen rond mensen met psychische nood, maar ook zeer sterk inzetten op de ondersteuning van de omgeving van deze mensen. Via methodieken van aanklampend werken, gedeelde zorg met buurtnetwerken, kwartiermaken, mutlilogem, wordt gewerkt naar zorgzame buurten. In de voorbije jaren werden de mobiele werkers ingeschakeld in 340 dossiers in de wijken. In meer dan 50% van de cases kon een geslaagde brug gebouwd worden naar een zorgtraject in de GGZ. In meer dan 40% leidde de tussenkomst tot een betere inclusie van de cliënt op de wijk. Een onderzoek naar de inzet van de mobiele werkers (bevraging door universiteit bij partner organisaties op de wijk) leerde dat door hun tussenkomst er een groter begrip en ontvankelijkheid kwam op de wijken voor mensen met een psychiatrische problematiek.

Reeds ondernomen acties