Onderwijs

We plannen begin 2022 een overleg in met CAW en betrokken (stads)diensten en organisaties zoals Huis Vh Kind, Samen 1 Plan, OCMW. Daar bekijken we of dit signaal geëscaleerd dient te worden naar hogere overheden en wat er op lokaal niveau kan gebeuren. Binnen Cel Gezin van Stad/OCMW Gent, een departementsoverstijgende werkgroep wordt bepaald welke acties verder ondernomen kunnen worden. 

Dit signaal bestaat uit verschillende elementen. Hierbij is het belangrijk mee te geven dat ook de bevoegdheid zich op verschillende niveaus bevindt. 

- Rond het onthalen van ouders, gezinnen, kinderen en jongeren zette Stad Gent in samenwerking met een aantal partners binnen Huis van het Kind met de opstart van het Groeiteam begin 2023 een belangrijke stap. "Het Groeiteam is er op verschillende plekken in de stad. Je kiest zelf waar je langs komt: op een locatie bij jou in de buurt of in het Stadskantoor. In het Stadskantoor vind je alle dienstverlening van de stad onder één dak. Ook onze experten in kinderopvang, opvoeding, leerlingenbegeleiding en levenslang leren zijn er direct voor jou beschikbaar." Op die manier trachten we ervoor te zorgen dat ouders, gezinnen, kinderen en jongeren op verschillende plekken, waar zij vaak al komen, laagdrempelig onthaald kunnen worden en dat de medewerkers via gezamenlijk - trainingsplan een gedeelde expertise ontwikkelen zodat -indien nodig- gericht kan doorverwezen worden of in het Stadskantoor specifieke expertise ook direct beschikbaar is. 

-Cel Gezin, een departementsoverstijgende werkgroep van Stad/OCMW Gent stelde samen met Beleidsgroep Gezin een feedbacknota op rond de nieuwe ontwikkelingen binnen Opgroeien om tegemoet te komen aan de signalen hierrond. Hierbij gaven we onder meer  volgende thema's mee:

- leefwereldperspectief van de gezinnen moet maximaal meegenomen worden, - zorgcontinuïteit (waarbij we focussen op relationele continuïteit) moet meer gegarandeerd kunnen worden, Om dit bijschakelen mogelijk te maken, is er echter ook een voldoende capaciteit nodig in de gespecialiseerde hulpverlening. Het is evident dat er niet bijgeschakeld kan worden indien er gebotst wordt op wachtlijsten en bovendien vraagt het inzetten op verbindingen en samenwerking tussen basisvoorzieningen en jeugdhulp ook ruimte van praktijkwerkers om hierin te investeren. Een shift naar vroeg en nabij mag niet negeren dat er ook een prangende vraag blijft naar extra budget voor gespecialiseerde hulpverlening. 

- toegankelijkheid: vb. het grote tekort aan taalondersteuning (tolken), het gebrek aan een helder overzicht in het versnipperden onoverzichtelijk aanbod, en hoe zorgen we voor zichtbaarheid naar alle burgers?

De titel ‘Sociaal Isolement’ wijst op zowel eenzaamheid als op sociaal isolement. Beide problemen worden door elkaar gehaald en maar vergen eigenlijk een andere aanpak.

Sociaal isolement is het objectief vast te stellen beperkt aantal sociale contacten en klein sociaal netwerk. Eenzaamheid is een gevoel van gemis aan verbondenheid met anderen om je heen (=subjectief). Beiden zijn vaak in elkaar verweven en versterken elkaar, maar dit is niet altijd het geval. Iemand met een relatie en veel vrienden kan zich zeer zeker eenzaam voelen.

Inzetten op buren en wijken

De dienst Ontmoeten en Verbinden (OTV) zette tijdens corona massaal in op dorpelbezoekjes en alternatieve verbindende acties.: cité-bingo’s, kleine animatieacts tijdens de dag van de buren of verlicht je straat in de winterperiode. Veelal waren dit initiatieven in samenwerking met partners en bewoners uit de wijk, al dan niet in de schoot van de wijkactieteams.  Uitzonderlijk werden in alle 25 wijken van de stad in december 2020 – januari 2021 kwetsbare bewoners (die dreigen geïsoleerd te worden) of actieve buren en vrijwilligers in het kader van de actie ‘covitesse’ bezocht door teams artiesten en wijkwerkers. In sommige wijken werden ‘straatambassadeurs ingeschakeld’: bewoners die ondersteund worden om nieuwe buren te onthalen. Vaak hebben zij het beste zicht op het isolement van sommige buren en kunnen ze verbinding maken met andere buren.

OTV zette ook meer in op herkenning en ontmoeting in de publieke ruimte. Her en der zijn leefpleinen opgestart (zeker rond sociale woonblokken) of werd geëxperimenteerd met tijdelijke invullingen om van deze plaatsen gedeelde plekken te maken.

Veel initiatieven via Wijk Aan Zet konden niet doorgaan (ook de aanvragen vielen terug), maar creatievelingen bedachten hier en daar een coronaproof alternatief.

Ook in 2021 werkte de dienst ontmoeten en verbinden op hetzelfde elan verder. Buurtwerkers bleven de straat opgaan, en voerden talloze dorpelgesprekken. De nieuwjaarsacties en buurtfeesten werden in een nieuw jasje gestoken. Er werd ingezet op kleinere, maar meer straat- en pleinacties. Op vele plaatsen werden ook de lichtjes- of raamtekeningenacties verder gezet. Veelal op vraag van buurtbewoners zelf.

In najaar 2021 en voorjaar 2022 konden ontmoetingen opnieuw opstarten, zowel in de Open Huizen als de buurtcentra. De behoefte om elkaar weer te ontmoeten was torenhoog.

Tijdens de zomer van 2022 werden 12 leefpleinen en 20 bottomup-straten opgestart. Via Samen aan Zet werden tal van (kleine) bewonersinitiatieven opnieuw ondersteund.

Buurtwerkers merkten alvast dat de vele kleine activiteiten een verschil maakten en soms zelfs beter werkten om mensen uit hun isolement te halen dan de grotere, klassieke evenementen. Zij willen hier dus zeker verder op blijven inzetten… De grootschalige centrale nieuwjaarsrecepties van weleer werden in 2022 dan ook in grote mate vervangen door meerdere activiteiten of tientallen bewonersinitiatieven in de eigen straat en leefomgeving.

Het risico dat heel wat mensen hun gestegen energiefactuur niet zouden kunnen betalen en dus nood zouden hebben aan warme pleisterplekken, werd eind 2022 hiervoor initiatief genomen tot het aanbieden van meer dan 70 warme winterplekken. Burgers konden in buurtcentra, open huizen, bibliotheken, musea, LDCs, sociale restaurants, buurthuizen gaan warmen, werken,… Dit (deels extra) aanbod en toeleiding vormde natuurlijk ook een extra initiatief tegen vereenzaming.

Buren voor buren is een aanbod vanuit de lokale dienstencentra waarbij ingezet op het bevorderen van sociaal contact, praktische hulp, enz. Via huisbezoeken worden oudere bewoners met een hulpvraag gekoppeld aan buren die op de hulpvraag kunnen ingaan. De huisbezoeken gebeuren door  een antennemedewerker,  een buurtzorger en vrijwilligers. Tijdens de corona-pandemie gingen LDC’s hun huisbezoeken nog meer toespitsen op mensen die een grotere kans hadden om kwetsbaar te zijn (meestal gericht op oudste en alleenstaanden buurtbewoners). In 2021 werden meer dan 3000 huisbezoeken gedaan in de 25 Gentse buurten.  Tijdens deze contacten werden meer dan 250 burenhulpvragen gedetecteerd waar meer dan 150 aan hulpvaardige buren aan werden gekoppeld. In 2022 waren dat er ongeveer 300. 75% daarvan kon gekoppeld worden aan een hulpaanbod van buren. De meest gedetecteerde burenhulpvraag was  de vraag naar gezelschap. De vraag naar gezelschap stijgt ieder jaar tav andere burenhulpvragen. Naast de sterke focus op burenhulp werden er ook meer dan 250 hulpvragen gedetecteerd die aan professionals gekoppeld werden. In 2022 waren dat er meer dan 300.

Project ‘Eenzaamheid en sociaal isolement’

Van april tot eind 2021 werden 141 initiatieven die inwerken op sociaal isolement en eenzaamheid op Gentse grondgebied/beschikbaar voor de inwoner, in kaart gebracht. Van daaruit werden drempels en hiaten binnen dit aanbod in kaart gebracht en nagegaan hoe daarop verder ingezet kan worden. Daarnaast werd ook gewerkt aan taboedoorbreking.

De inventarisatie en oplijsting van drempels en hiaten werd met alle gecontacteerde initiatieven verspreid ter kennisdeling.

Vanuit een SWOT-analyse werden 22 actiepunten geformuleerd. In samenwerking met diverse diensten wordt hieruit begin 2022 een actieplan gepuurd. Ondertussen werd de campagne ‘Het einde van Eenzaamheid’ uitgewerkt die als doel heeft om vrijwilligers te ondersteunen in het herkennen en omgaan met signalen van eenzaamheid en sociaal isolement. Vrijwilligers bleken uit de analyse immers nauw en verbindend contact te leggen met de doelgroep, maar zijn zich vaak niet bewust of weten niet hoe om te gaan signalen.

De vorming weer in 2022 gegeven aan ca 120 vrijwilligers. Ook 50 professionals kregen deze vorming. Daarnaast werd in juni 2022 een inspiratiedag eenzaamheid georganiseerd in het SMAK. Zo'n 80 (=volzet) aanwezigen uit het middenveld en stadsdiensten waren aanwezig. Op dat moment werd ook gepolst naar interesse in het project KrachtVeer. Vanuit verschillende wijken was hierin interesse. Alle voorbereidingen werden getroffen om in 2023 in 5 wijken van start te gaan met een traject.

10-daagse van de Veerkracht 2021: ‘Ontmoeten en verbinden’

De 10-daagse is (1-10 oktober) is een jaarlijks terugkerend event georganiseerd door Dienst Regie Gezondheid en Zorg. Voor het eerst werd gewerkt met een thema. Er werden in samenwerking met heel veel partners tientallen activiteiten opgezet rond ‘Ontmoeten en Verbinden’. Wandelingen, theater, lezingen, film, workshops en cursussen.. Voor het eerst waren daar ook heel wat wijkgerichte partners bij. Op die manier werd een nieuw en ander publiek bereikt.

Daarnaast werd gekozen voor een campagne (‘Babbelkont’) die burgers aanzette tot het starten van een verbindend gesprek via gespreksstarters aan 5000 zitplaatsen verspreid over de Stad. De campagne kreeg veel aandacht en positieve reacties uit allerlei hoeken. De campagne liep tussen begin september en eind oktober 2021.

LDC’s en Project ‘Zin in vriendschap’

De 11 lokale dienstencentra hebben een decretale opdracht in de strijd tegen eenzaamheid. Naast de ontmoetingsfunctie, zijn ze een vindplaats/trefpunt voor senioren, mantelzorgers en kwetsbare buurtbewoners. Zo is er extra aandacht voor mensen die alleen zitten, een eerste keer komen, enz. Elke activiteit heeft een contactpersoon die zorgt voor warm onthaal, de verbindingsfiguur is, maar bvb ook mensen contacteert die uit beeld geraken. In sommige LDC’s is er een ‘babbeltafel’: een fysiek punt om warm onthaal te doen. Om gebruik te maken van het aanbod warme maaltijden, is eenzaamheid een criterium voor toekenning.

Daarnaast hebben LDC’s een maatschappelijk werker en psycholoog die in consulten extra aandacht heeft voor eenzaamheid. Tot slot zorgt een antennemedewerker en/of buurtzorger als: outreachend medewerker voor de brug tussen de thuissituatie en het LDC. Ze hebben dus een heel belangrijke rol in de strijd tegen eenzaamheid, zeker op vlak van detectie. Het project ‘Buren voor buren’ is er eentje van (zie hoger). De lokale dienstencentra hebben ook een telefoonster en/of -cirkel.

De psychologen van de ldc’s plannen voor 2022 het project ‘Zin in vriendschap’. Dit wordt stapsgewijs uitgerold in diverse ldc’s en bevat drie luiken: eerst wordt ingezet op kennisversterking en bewustwording bij eigen personeel en medewerkers. In het tweede luik gebeurt hetzelfde voor de vrijwilligers van het dienstencentrum, zeker zij die actief zijn in de bar, onthaal, telefoonster, enz. In het derde luik wordt ingezet op de bezoekers met een infosessie over eenzaamheid en daarna een driedelige reeks waarbij handvatten worden aangereikt aan het doelpubliek.

Psycho-educatie

De Dienst Regie Gezondheid en Zorg zette in najaar 2021 een gebundeld aanbod op van psycho-educatieve cursussen en groepsbijeenkomsten. Dit in samenwerking met oa. Herstelacademie Gent en The Human Link. De cursus ‘Eenzaamheid’ (3 sessies) was onderdeel van dit aanbod en wordt in 2022 herhaald.

Wijkgezondheidscentrum De Kaai zette in mei 2021 i.s.m. het museum Dr. Guislain een interactiegroep op: ‘Eenzaam ben ik nooit alleen’. Deelnemers konden aan de hand van een object van het museum meer vertellen over zichzelf en in interactie gaan met anderen. De reeks bestond uit 7 sessies. Deelnemers aan de sessies getuigden dat ze tot andere inzichten kwamen m.b.t. eenzaamheid en negatieve denkpatronen verbraken. Hiernaast zetten de deelnemers stappen naar het georganiseerde vrije tijdsaanbod alsook naar hulpverlening.

LUS vzw

LUS vzw ondersteunt reeds jaren mensen die opnieuw verbinding zoeken met anderen om zich heen via de methodiek van LUS-groepen. Vrijwilligers brengen familie, vrienden, kennissen en buren (terug) bij elkaar. Ze praten en denken samen na hoe ze een LUS kunnen vormen rondom een invdividu. Via een convenant met de Stad Gent, werden minstens 15 extra LUS-trajecten opgestart met/voor Gentenaars. Deze LUS-groepen blijven lopen, tot zolang de centrale persoon in die groep ermee wil doorgaan. Ook voor 2022 was er ondersteuning voor evenveel op te starten trajecten via een convenant.

Broeinest vzw

Broeinest vzw geeft workshopsessies aan jongvolwassenen rond thema's zelfliefde, zelfvertrouwen, jezelf durven zijn, enz. In elk van de workshops komt verbinding zoeken/maken en eenzaamheid wel ter sprake. In 2022 werden 115 sessies gegeven. 761 deelnemers volgden er een of meerdere. 24 jongvolwassenen volgden een individueel traject. Specifiek rond het thema eenzaamheid werden 11 trajecten gegeven (9x 3 sessies en 2x5 sessies) voor 76 studenten.

Dit signaal bundelt de noden aan sociaal tolken in diverse hulpverleningscontexten zowel binnen welzijn als gezondheid.

Die nood kwam nog scherper naar boven door de nieuwe tarieven voor sociaal tolken en vertalen die de Agentschappen Integratie en Inburgering in 2020 invoerden en het stopzetten van de subsidiëring van o.a. telefoontolken door diverse gebruikersoverheden zoals welzijn, gezondheid en onderwijs.

Het is duidelijk dat tolken in hulpverlening in bepaalde situaties noodzakelijk zijn om een kwaliteitsvolle dienstverlening te realiseren. 

Stad Gent is zich hiervan bewust en voorziet daarom jaarlijks een subsidie t.w.v. €551.000 voor de inzet van sociaal tolken van IN-Gent ter plaatse en via video en voor vertalingen. Zowel diensten van Stad Gent als Gentse organisaties uit de sectoren Gezondheid, Welzijn, Onderwijs, Werk, Wonen, Asiel, Integratie & Inburgering kunnen op deze subsidie beroep doen. Het doel van de subsidie is:

- Een taaltoegankelijke dienstverlening realiseren in onze eigen stadsdiensten, zodat we een voorbeeldrol kunnen opnemen.

- Andere Gentse organisaties stimuleren om verder in te zetten op de taaltoegankelijkheid van hun dienstverlening.

Op dat laatste zetten we samen met de sectoren in. Zo hebben we een groeiscenario uitgetekend met de sectoren Gezondheid en Welzijn om enerzijds de verdeling van de middelen zo goed mogelijk te realiseren tussen de organisaties onderling, maar om anderzijds ook in te zetten op een efficiënt en effectief taalbeleid. De sectoren nemen dit engagement deze legislatuur op met ondersteuning van IN-Gent. Sensibilisering rond de nefaste effecten van het inzetten van kinderen als tolk, tips bij het inzetten van vertaaltechnologie zoals Google Translate,... kunnen hier deel van uitmaken.

Maar de Gentse middelen zijn enkel een stimulans. Ze kunnen het tekort aan middelen om voldoende tolken in te zetten in hulpverlening niet oplossen, daarvoor is een tussenkomst  met eigen middelen of middelen van de gebruikersoverheden noodzakelijk. Vanuit de Stad blijven we dit signaal doorgeven naar de bevoegde overheden en we stimuleren ook de  Gentse vertegenwoordigers van de sectoren om hetzelfde te doen bij hun gebruikersoverheden.

Naast taaldrempels bemoeilijken ook andere factoren een vlotte toegang tot gepaste psychiatrische zorg voor anderstalige nieuwkomers. Het klassieke aanbod van psychotherapie en psychofarmaca hebben vaak niet het verwachte of gewenste effect. Er is nood aan een andere behandelingsmethodiek die rekening houdt met de culturele context van de patiënt. Good practices als POZAH binnen Sint-Alexius Grimbergen en het vastlopen op individuele cases doen het bewustzijn rond de nood aan transculturele of cultuursensitieve zorg binnen de psychiatrie toenemen. Er is bereidheid binnen de psychiatrie om de dialoog aan te gaan. 

Aanvulling vanuit het Onderwijscentrum: iCLB heeft eind februari (dus na 2 maanden) reeds helft van budget voor 2021 opgebruikt…….