Wonen

21

Ernstige gevolgen nijpend tekort betaalbare kwalitatieve woningen®

Schaarste aan betaalbare kwalitatieve woningen werkt discriminatie in de hand van al wie ‘anders’ is: jongeren, niet-begeleide minderjarigen en vluchtelingen, mensen met migratieachtergrond, mensen met een vervangingsinkomen, mensen met psychische problemen, (grote) gezinnen en/of erkende vluchtelingen die met hun gezin zijn herenigd. Praktijktesten helpen in de strijd tegen discriminatie, maar lossen de schaarste niet op. 

Voorbeelden:

  • Bepaalde immokantoren bouwen een drempel in en vragen een voorschot tot € 500 om een woning te mogen bezichtigen.
  • Rechten die gepaard gaan met het hebben van een officieel adres komen in het gedrang (zie signaal 60).
  • Er wordt misbruik gemaakt van de precaire situatie van mensen die geen woning vinden (huisjesmelkerij, wonen bij je werkgever, teveel betalen, …).

Anderzijds zijn de kwaliteitsnormen voor het verhuren van een woning zodanig hoog dat ze mensen in armoede uitsluiten.

  • Wat voor ons een slechte woning is, is dit niet altijd in de perceptie van vluchtelingen of van mensen die in armoede leven. Een slechte woning is nog altijd beter dan geen woning.
Thema's:
Wonen, Jongeren, Racisme en discriminatie, Vermaatschappelijking van de zorg, Persoonlijke en psychische problemen, Asiel en migratie, Ouderen, Vlaamse overheid
Opvolging:

  • Het stadsbestuur zet verder in op uitbreiding en kwaliteitsverbetering  van de sociale huisvesting.
  • Het nieuwe stadsbestuur zet in op een verdubbeling van het aantal woningen verhuurd door het Sociaal Verhuurkantoor en op een verdriedubbeling van het aantal woningen verhuurd door het stedelijk huurkantoor Huuringent vzw à verhoging van het aanbod aan betaalbare, kwalitatieve woningen met woonzekerheid. Deze woningen worden toegewezen op basis van objectieve criteria, discriminatie is uitgesloten.
  • Verderzetting van de Taskforce Wonen
    • In samenwerking met het middenveld inzetten op het uitbreiden van het aanbod (opvang, tijdelijke woonvormen en structurele huisvesting) en begeleiding voor kwetsbare doelgroepen.
    • Hierbij de shift maken van opvang naar housing first (project Roof).
    • Project Vesalius: 13 kamers voor erkende vluchtelingen/subsidiair beschermden in woonnood en 5 kamers voor time-outers (daklozen met bijzondere zorgnood waardoor ze niet terecht kunnen in de bestaande opvanginitiatieven).
  • Verderzetting van de praktijktesten in de strijd tegen discriminatie op de huurmarkt, met uitbreiding van de doelgroepen (migratie-achtergrond, seksuele geaardheid, …)
  • De Stad Gent is niet bevoegd voor woningkwaliteitsnormen, dit is Vlaamse regelgeving. De kwaliteitsnormen voor woningen zijn een absoluut minimum voor een veilige en gezonde van de woning en zijn er om bewoners te beschermen (niet uit te sluiten). Afwijken van deze minimale normen is niet wenselijk.

Zie ook verslag gezamenlijk forum 16 mei 2019

Goedgekeurd project Sociaal Innovatiefonds van Begeleidingscentrum Stappen gaat hierop verder: Woonrecht nu! (voor kwetsbare jongeren tussen 17 & 25 jaar). Meer info 

22

Wachtlijsten en toewijs®

Er zijn extreem lange wachttijden voor een sociale woning.

Veel mensen missen de tweejaarlijkse actualisering van hun plaats op de wachtlijst voor een sociale woning. Daardoor staan ze zonder het te weten niet meer op de lijst. De campagne met informatie voor hulpverleners en met gekleurde brieven naar de mensen zelf, werkt goed.

Mensen die 2 keer een sociale woning weigeren, komen weer onderaan de wachtlijst terecht. Ook als ze weigeren op basis van de slechte staat of de prijs of omdat er een onaangepaste woning wordt aangeboden. Mensen die in aanmerking komen voor versnelde toewijs (zie signaal 69) kunnen niet weigeren.

  • Casus: Assem wordt uitgenodigd om een sociaal appartement te bezichtigen. Bij aankomst blijkt het om een appartement op de tweede verdieping te gaan, terwijl het huisreglement voorschrijft dat huisdieren enkel toegelaten zijn op 0 en 1. Assem heeft een hondje (wat genoteerd staat in zijn aanvraag). Om die reden gaat hij niet in op de kans. Dat wordt beschouwd als een weigering, zodat hij zijn huursubsidie verliest en bij een volgende weigering achteraan op de wachtlijst terecht komt.
  • Casus: Mira is een minder mobiele persoon met een rollator. Ze weigert een sociale woning omdat er een trap is in de woning (naar de woning is er wel een lift).
Thema's:
Wonen, Dak- en thuisloosheid, Vermaatschappelijking van de zorg, Persoonlijke en psychische problemen
Opvolging:

Rechtzetting: als een kandidaat-huurder een tweede keer onterecht weigert, dan komt hij niet onderaan de lijst, maar moet hij zich opnieuw inschrijven als kandidaat-huurder.

Als een weigering als onterecht wordt beschouwd door de huisvestingsmaatschappij en men daardoor zijn voorrang/eerste kans/inschrijving verliest, dan kan dit uiteraard besproken worden met de maatschappij. Acht de maatschappij de weigering toch als onterecht, dan kan de kandidaat-huurder in beroep gaan bij de toezichthouder, die de weigering onderzoekt. De kandidaat-huurder motiveert in zijn brief waarom zijn weigering een terechte weigering is.

Oordeelt de toezichthouder dat de weigering terecht is, dan vervalt de weigering.

Oordeelt de toezichthouder dat de weigering onterecht is, dan blijft de beslissing van de huisvestingsmaatschappij van kracht.

Goedgekeurd project Sociaal Innovatiefonds van Begeleidingscentrum Stappen gaat hierop verder: Woonrecht nu! (voor kwetsbare jongeren tussen 17 & 25 jaar). Meer info 

23

Hulp nodig bij klusjes

Er is een tekort aan betaalbare en laagdrempelige klusjesdiensten. Veel mensen vinden geen oplossing voor allerlei huishoudelijke klusjes (toilet kapot, lavabo lekt, verlichting aansluiten, …).

Thema's:
Wonen, Dienstverlening, Ouderen
Opvolging:

Er zijn verschillende diensten zoals het Dienstenbedrijf Sociale Economie (OCMW  en Stad Gent) , Wijk-werken (vroegere PWA), klusdiensten verbonden aan mutualiteiten en/of dienstenchequebedrijven die dergelijke klussen tegen een billijke betaling opnemen.

Dienst Wonen Stad Gent onderzoekt of een derde-betalerssysteem voor kleine kwaliteitsklussen met de focus op veiligheid een haalbaar project is.

Zie ook verslag gezamenlijk forum LWB 14 november 2019 bij interactiegroep 2

24

Huurwaarborg niet terug®

Kwetsbare mensen hebben meer kans om hun huurwaarborg kwijt te spelen. Zij hebben begeleiding nodig om bij de start van de huur een goede staat van bevinding op te maken. Ze moeten ook duidelijke informatie krijgen over welke kosten voor de eigenaar zijn en welke voor de huurder.

Voorbeelden:

  • Appartementen worden vaak verhuurd tot ze helemaal zijn uitgeleefd. Ze gaan over van de ene huurder op de andere zonder tussentijdse renovatie.
  • Bepaalde immobiliënkantoren vragen tot € 350 voor de opmaak van een plaatsbeschrijving.
Thema's:
Wonen
Opvolging:

  • Het klopt dat kwetsbare mensen vaak niet op de hoogte zijn van wat hun rechten zijn en dat ze vaak te laat bij de Woonwijzers, de Huurdersbond, … arriveren.
  • Daarom zet Dienst Wonen op meerdere sporen in om dit te vermijden.
  • Elke burger kan met zijn woonvragen terecht bij de Woonwijzers van Dienst Wonen Stad Gent.
  • Ze zetten cliënten ‘op het goede spoor’ door  informatie, advies, bemiddeling en ondersteuning te verlenen met als doel de woonsituatie op korte en/of op lange termijn (recht op wonen) te verbeteren. Daarvoor kunnen meerdere gesprekken en huisbezoeken (zoveel als nodig) nodig zijn.
  • Met vragen rond woonkwaliteit brengt de woonconsulent een huisbezoek, zodat die goed kan inschatten wat de problemen zijn. In overleg met de cliënt wordt dan gezien welke stappen er best verder gezet worden; bv. melding van de gebreken per aangetekende brief aan de verhuurder, aanvraag geschiktheidsonderzoek, opvolging besluit, …
  • Cliënten kunnen indien nodig doorverwezen worden naar de Huurdersbond voor gratis eerstelijns juridisch advies en dit voor een jaar lang (doorverwijzingsbrief).
  • Dienst Wonen heeft een subsidieovereenkomst met de Huurdersbond waarin twee sporen uitgezet zijn:
    • Gratis eerste lijn juridisch advies in de Woonwijzer Zuid voor alle Gentenaren op doorverwijzing van de woonwijzers.
    • Vorming rond wonen op maat voor doelgroepen. De doelgroepen zijn: laatstejaarsleerlingen uit ASO, BSO, TSO, BuSO, jongeren in instellingen, personen met een psychische beperking, gedetineerden met zicht op invrijheidsstelling, dak- en thuislozen, vluchtelingen, Gentse kotstudenten en de doelgroep van organisaties die werken met en voor kansengroepen. De scholen en organisaties hebben hun locatie op Gents grondgebied.
  • Dienst Wonen heeft tal van brochures in verband met wonen. Deze zijn te vinden op de website van de Stad Gent.
  • Dienst Wonen geeft zelf ook vormingssessies op maat aan doelgroepen en/of organisaties.

25

De kwaliteit van sociale woningen ondermaats®

De kwaliteit van de sociale woningen is soms ondermaats.

Geen warm water of verwarming

  • Casus Nieuw-Gent: In het appartement van Jochen en Samira werken de boilers niet en is er dus geen warm water. Ook de verwarming werkt niet of nauwelijks. Er is vocht en schimmel.  Als ze WoninGent bellen worden ze met een kluitje in het riet gestuurd.

De toegang tot veel sociale woningen laat te wensen over. De liften werken regelmatig niet. Daardoor zijn minder mobiele mensen van anderen afhankelijk voor boodschappen, om de vuilbak buiten te zetten, …

  • Casus: Julien is minder mobiel en woont op een hoge verdieping van een flatgebouw. De lift werk niet. Men stelt als oplossing voor om via het dak naar het andere gebouw te gaan waar de lift wel werkt.

De voordeur van de sociale woningen is niet altijd inbraakveilig.

  • Casus: In het appartementsblok van Jessica kun je de toegangsdeur openen door met je voet onderaan tegen de deur te duwen. Jessica voelt zich niet veilig.
Thema's:
Wonen, Dienstverlening, Vlaamse overheid
Opvolging:

We bevelen sociale huurders om via de reguliere kanalen bij de sociale huisvestingsmaatschappij melding te maken van gebreken. Als dit niet volstaat kan men formeel klacht indienen bij de maatschappij. Als ook de klacht niet serieus genomen wordt kan de sociale huurder in extremis bij de Vlaamse Ombudsdienst terecht alhoewel dit niet laagdrempelig is.

Alle Gentse huisvestingsmaatschappijen zijn actief rond het renoveren van hun bestanden. Er zijn heel wat gebouwen die voor vervanging of structurele renovatie in aanmerking komen, maar niet alle locaties kunnen gelijktijdig aangepakt worden. Dit neemt niet weg dat de maatschappij de basisvoorzieningen en basiskwaliteit moet kunnen garanderen inzake eigenaarsverplichtingen.

26

Aankoop woning vaak onmogelijk

Een privéwoning kopen is voor veel mensen onmogelijk. Laat staan dat ze dan nog geld overhouden voor renovatie om ook kwalitatief te kunnen wonen. Bovendien kunnen kwetsbare mensen niet altijd een lening krijgen. Ofwel hebben ze schulden, ofwel hebben ze onvoldoende eigen middelen om zelf de notaris- en registratiekosten te kunnen betalen. Soms komen ze net niet in aanmerking voor een sociale woonlening.

Thema's:
Wonen
Opvolging:

Het garanderen van betaalbaar wonen kan niet altijd via het kopen van een eigen woning worden verzekerd. Binnen de stad zetten we in op de huurmarkt (sociale huur en het ontwikkelen van budgethuur) om betaalbaarheid te garanderen.

Zo is er het nieuw project/model CODAK dat betaalbare, compacte wooneenheden wil bouwen en verhuren binnen een coöperatief geheel. Als huurder koop  je aandelen van de coöperatie en geniet je van een ‘korting’ op de huurprijs.  Als huurder investeer je volgens eigen mogelijkheden in vastgoed zonder schuldopbouw.

Dienst Wonen onderzoekt met de Dienst Stedenbouw en Ruimtelijke Planning welk kader nodig is om dit nieuw model op grotere schaal mogelijk te maken.

Verder ondersteunt de stad ook het CLT-project in Gent. CLT Gent hoopt tegen 2022 34 à 35 betaalbare woningen te realiseren.

Voor noodkopers/eigenaars werd, met Europese middelen, het project ICCARus opgestart op 1 november 2018. Dit project betekent een opschaling van Dampoort Knapt op. Hierdoor kunnen tegen 2021 100 woningen van noodkopers/eigenaars gerenoveerd worden. Per woning wordt een budget van 30.000 euro voorzien.  Bij vervreemding van de woning keert het geld terug naar het rollend fonds en kan een nieuw renovatietraject gestart worden. Het stadsbestuur heeft de ambitie om ook na 2021 per jaar 50 woningen van noodkopers/eigenaars via hetzelfde principe te renoveren.

27

Frusterende woonzoektocht®

Het woningaanbod is uiterst beperkt en kwetsbare mensen worden vaak slecht bejegend bij het zoeken naar een woning (discriminatie, allerlei bewijzen moeten voorleggen, …). Ze hebben nood aan professionele ondersteuning bij hun zoektocht. Nu kunnen ze enkel terecht bij de eigen hulpverlener of bij vrijwilligers voor hulp. Deze hulpverleners komen daardoor nog nauwelijks toe aan hun eigenlijke opdracht. Ook de vrijwilligers die ondersteunen bij de zoektocht lijden onder de vele frustraties.

Thema's:
Wonen, Vlaamse overheid
Opvolging:

De nood aan woonzoekondersteuning is gekend en er zijn reeds verschillende kleine initiatieven, vooral vanuit vrijwilligershoek, gegroeid. We merken dat vrijwilligers vaak ontmoedigd worden door de moeilijke zoektocht, de hoge huurprijzen, het niet toegewezen krijgen van de wooneenheid, …
De zoektocht naar een woning is een intensief gebeuren en men moet ook kort op de bal kunnen spelen. De meeste hulpverleners hebben onvoldoende tijd om dit voor hun cliënten te doen. Ook is het zo dat alle hulpverleners in ‘dezelfde vijver’ aan het vissen zijn en vaak ook ‘concurrent’ van elkaar zijn.

Het zou mooi zijn mochten de bestaande initiatieven zich bundelen en kunnen uitbreiden met professionele ondersteuning.

Het feit dat er te weinig betaalbaar aanbod is en de keuze van de verhuurder bepalend is, maakt dat de kwetsbare bewoners, vaak met een vervangingsinkomen, alleenstaand, al dan niet met kinderen, al dan niet gekleurd, …. aan een quasi hopeloze zoektocht start.

Misschien zijn eigenaar-verhuurders wel bereid om aan een kwetsbare doelgroep tegen een haalbare huurprijs te verhuren, als ze garantie hebben dat hun huurder voor een langere periode en op verschillende vlakken(ook financieel) begeleid, worden en dat ze bij de hulpverlener terecht kunnen als er toch problemen reizen.

Mensen hebben meestal een voorkeur voor Gent, gezien ze hier gebruik maken van tal van voorzieningen en ze hier een netwerk hebben. Echter soms gaan ze uit noodzaak op zoek buiten Gent.

In 2014 ging de Stad van start met academische praktijktesten op de private huurmarkt. Daaruit bleek dat er discriminatie bestond op de Gentse private huurmarkt van mensen met een andere herkomst, mensen met een handicap, anderstaligen en mensen die leven van een vervangingsinkomen. Tevens bleek dat individuele eigenaars meer discrimineerden dan professionele makelaars.

In 2015 werden dezelfde praktijktesten herhaald na een uitgebreide communicatiecampagne. Eigenaars en makelaars waren deze keer op de hoogte van het feit dat er praktijktesten plaatsvonden. Uit de vergelijking van de cijfers van de tweede meting met de cijfers van de eerste meting, bleek dat praktijktesten een preventieve werking kunnen hebben. De discriminatie daalde immers, nu men op de hoogte was van de testings, en dan vooral bij de makelaars.

Op basis van deze bevindingen ging de Stad in 2016 van start met juridische praktijktesten op individueel niveau in 2017. Daaruit bleek dat 12 van de 86 actieve makelaars op de Gentse huurmarkt discrimineerden tav mensen met een handicap (14% discriminatie) en/of mensen met een handicap (15% handicap). Deze 12 werden nog eens getest. In de tweede reeks testen kon geen discriminatie meer worden vastgesteld.

Binnen 4 jaar willen we de praktijktesten op de woonmarkt herhalen. We willen een flitspaaleffect behouden. Tevens willen we nadenken hoe we ook discriminatie in kaart kunnen brengen en remediëren in een later stadium van het huurproces.

Goedgekeurd project Sociaal Innovatiefonds van Begeleidingscentrum Stappen gaat hierop verder: Woonrecht nu! (voor kwetsbare jongeren tussen 17 & 25 jaar). Meer info 

28

Caloriemeters niet fair

WoninGent werkt vaak met calorie- of warmtemeters van ISTA. Dat is geen fair systeem. De meters nemen ook de omgevingswarmte op en er geen transparantie tussen individuele en collectieve kosten.

Thema's:
Wonen, Dienstverlening
Opvolging:

Geen specifiek beleid hieromtrent. Ook met individuele verwarmingssystemen zijn er ongelijke gebruiken afhankelijk van de typologie of de ligging van een appartement ten opzicht van andere appartementen. Ook zijn er verschillen tussen gebouwen en gebruikers onderling.

Sociale huisvestingsmaatschappijen moeten evenwel duidelijk en correct communiceren en factureren.

De installatie van collectieve systemen neemt opnieuw toe. Dit blijft dus van groot belang.

WoninGent werkt in de nieuwe projecten steeds met individuele tellers, die de effectief verbruikte kWh tellen, ongeacht of de verwarmingsinstallatie collectief of individueel is.

29

Kostendelend samenwonen bestraft®

Voor veel doelgroepen (jongeren, vluchtelingen, …) is samenwonen de enige optie. Deze creatieve en solidaire oplossing wordt financieel afgestraft. Mensen verliezen hun leefloon cat. 1, het heeft impact op hun werkloosheidsuitkering of pensioen.

Thema's:
Wonen, Jongeren, Asiel en migratie, Ouderen, Federale overheid
Opvolging:

In het bestuursakkoord werd opgenomen dat Stad Gent solidair samen huren mogelijk wil maken op Gents grondgebied. Dit zal uitgewerkt worden aan de hand van enkele proefprojecten. Daarnaast zal de Stad de hogere overheden blijven responsabiliseren op de hiaten en de complexiteit in/van de regelgeving met betrekking tot samen huren.

37

Moderne slavernij®

Bulgaren, Roma en andere kwetsbare groepen werken vaak in uitbuitende omstandigheden. Ze wonen samen in panden waar ze dagelijks opgehaald en teruggebracht worden met een busje. Er is zowel sprake van matrassenverhuur in slechte panden als van uitbuiting op het werk. Het gaat vooral om tewerkstelling binnen de vleesindustrie en de tuinbouwindustrie. Ze presteren te lange werkdagen tegen een veel te laag loon. In sommige gevallen gaat het ook om zwartwerk. Daardoor zijn ze niet verzekerd en hebben ze geen recht op sociale voordelen. Soms gaat het om hallucinante verhalen: opgesloten worden tot het werk gedaan is, een arbeidsongeval met diepe wonde die niet wordt verzorgd en waarmee mensen moeten blijven doorwerken, ….

Thema's:
Werk, Racisme en discriminatie, Wonen, Asiel en migratie
Opvolging:

  1. Situering

Dat zijn allemaal gevolgen van ‘in het zwart werken’. Probleem is dat deze doelgroepen hetzij niet weten dat ze illegaal tewerk gesteld zijn, hetzij dit noodgedwongen doen, omdat ze geen andere keus hebben. En dat ze niet op de hoogte zijn of niet aangesloten zijn bij een vakbond. Of geen netwerk hebben om zich daarrond te informeren/adviseren….Daar komt het in essentie op neer.  Als ze bijvoorbeeld contact zouden hebben met iemand van het A-tiem (zie signaal 41, noodgedwongen zelfstandig), dan kan deze medewerker hen op hun rechten/plichten/situatie wijzen en evt. verder helpen of doorverwijzen.

  1. Wie is errond actief ?

De vakbond is actief rond dit thema. Dit is waar zij toe komen. 

Sommige buitenlandse werkgevers maken gebruik van buitenlandse statuten die heel wat slechtere arbeidsvoorwaarden kennen dan de Belgische statuten. Dat is heel het probleem van zogenaamde ‘vlaggenschippen’ en ‘dekmantelbedrijven’, om de Belgische wetgeving te omzeilen en uit het buitenlandse statuut het grootste voordeel te halen.

De vakbonden proberen zicht te krijgen op het fenomeen. In het artikel ‘Slowaakse slaven in de transportsector’ van De Morgen, 21/3/2019, lezen we hoe de socialistische vakbond BTB Transport en Logistiek hierover onderzoek voert en daarom naar de voormalige Oostbloklanden trok om dergelijke bedrijven in kaart te brengen. Naar aanleiding van dit onderzoek brachten ze een ‘Zwartboek Sociale dumping – deel 4 ‘ uit. Ze probeerden dan in België het filiaal te vinden, maar kwamen vaak uit op postbusadressen bij een leeg gebouw… Het ging in totaal om zo’n 70-tal firma’s.

De vakbond omschrijft buitenlandse chauffeurs die onwettelijk voor Belgische vlag rijden als ‘moderne slaven’, maar de werknemers zien het meestal anders. Het is geen pretje, maar ze verdienen hier wel een veelvoud van thuisblijvers en dus blijven ze komen. (Slowaaks brutoloon van 700 euro + aangevuld met dagvergoedingen om onkosten te betalen) . Aldus het artikel.