Werk

1. Situering

Dat zijn allemaal gevolgen van ‘in het zwart werken’. Probleem is dat deze doelgroepen hetzij niet weten dat ze illegaal tewerk gesteld zijn, hetzij dit noodgedwongen doen, omdat ze geen andere keus hebben. En dat ze niet op de hoogte zijn of niet aangesloten zijn bij een vakbond. Of geen netwerk hebben om zich daarrond te informeren/adviseren….Daar komt het in essentie op neer.  Als ze bijvoorbeeld contact zouden hebben met iemand van het A-tiem (zie signaal 41, noodgedwongen zelfstandig), dan kan deze medewerker hen op hun rechten/plichten/situatie wijzen en evt. verder helpen of doorverwijzen.

2. Wie is errond actief ?

De vakbond is actief rond dit thema. Dit is waar zij toe komen. 

Sommige buitenlandse werkgevers maken gebruik van buitenlandse statuten die heel wat slechtere arbeidsvoorwaarden kennen dan de Belgische statuten. Dat is heel het probleem van zogenaamde ‘vlaggenschippen’ en ‘dekmantelbedrijven’, om de Belgische wetgeving te omzeilen en uit het buitenlandse statuut het grootste voordeel te halen.

De vakbonden proberen zicht te krijgen op het fenomeen. In het artikel ‘Slowaakse slaven in de transportsector’ van De Morgen, 21/3/2019, lezen we hoe de socialistische vakbond BTB Transport en Logistiek hierover onderzoek voert en daarom naar de voormalige Oostbloklanden trok om dergelijke bedrijven in kaart te brengen. Naar aanleiding van dit onderzoek brachten ze een ‘Zwartboek Sociale dumping – deel 4 ‘ uit. Ze probeerden dan in België het filiaal te vinden, maar kwamen vaak uit op postbusadressen bij een leeg gebouw… Het ging in totaal om zo’n 70-tal firma’s.

De vakbond omschrijft buitenlandse chauffeurs die onwettelijk voor Belgische vlag rijden als ‘moderne slaven’, maar de werknemers zien het meestal anders. Het is geen pretje, maar ze verdienen hier wel een veelvoud van thuisblijvers en dus blijven ze komen. (Slowaaks brutoloon van 700 euro + aangevuld met dagvergoedingen om onkosten te betalen) . Aldus het artikel.

1. Omgevingsanalyse

zie beleidsnota Werk en Economie , blz 37 https://stad.gent/sites/default/files/media/documents/Beleidsnota%20Werk%20en%20sociale%20economie%202020-2025.pdf

Het genoemde signaal 38 is slechts één onderdeel/symptoom van een veel grotere en complexere problematiek/uitdaging op de arbeidsmarkt. In het kort :

• Te lage participatie van specifieke groepen in de bevolking. Mensen met een migratieachtergrond, personen met een arbeidshandicap, laaggeschoolden en +-ers zijn te weinig aan de slag.
• Terwijl Gent meer jobs heeft dan werkzoekenden, blijven heel wat mensen (langdurig) werkzoekend. Er is sprake van een echte mismatch tussen wat gevraagd en aangeboden wordt op de arbeidsmarkt !
• De evolutie naar een arbeidsmarkt met een groter belang voor hoger gekwalificeerde jobs, ten koste van het middensegment, zet zich voort ! Vooral aan de bovenkant van de arbeidsmarkt, bij de geschoolde jobs, kampt men met een aanzienlijk aantal knelpuntvacatures.
• De sociale economie biedt kansen aan mensen voor wie de stap naar de reguliere economie te groot is. Er zijn momenteel zo’n 1.500 personen in tewerkgesteld. De vraag naar werk binnen de sociale economie is echter groter dan het aantal beschikbare plaatsen.

2. Het nieuwe Bestuursakkoord  (2019-2024)

Omvat een aantal ambities inzake Werk :
•    (...) richten we in samenwerking met een aantal partners een House of Skills op. Daarin ontwikkelen we loopbaanprogramma’s om werkenden en werkzoekenden met een beperkte afstand tot de arbeidsmarkt te helpen zich verder te ontplooien. Zo worden mensen weerbaarder en kunnen ze beter om met de uitdagingen van een bewegende arbeidsmarkt en conjunctuurschommelingen.
•    We zorgen voor een actieve begeleiding van Gentenaars, met speciale aandacht voor de meest kwetsbaren. We verbinden daarom de bestaande begeleidingsprogramma’s bij VDAB en andere partners. De klemtoon ligt op de verwerving van 21ste-eeuwse vaardigheden.  De begeleiding gebeurt gedifferentieerd, op mensenmaat en op basis van een realistisch stappenplan dat de werkzoekende zelf mee aanstuurt. We stimuleren levenslang leren voor zowel werkenden als werkzoekenden om hun persoonlijke ontwikkeling en inzetbaarheid op de arbeidsmarkt te verhogen. We werken hiervoor samen met het jeugdwelzijnswerk, het onderwijs en andere partners.

3. Tijdens een gezamenlijk forum van het Lokaal Welzijnsbeleid

kwamen de signalen mbt jongeren aan bod. Rond het thema onderwijs, werk en jongeren werden enkele insteken en suggesties gegeven. verslag gezamenlijk forum LWB 16 mei 2019

4. Het Arbeidspact : samen werken aan de Gentse arbeidsmarkt van de toekomst

De Stad Gent, VDAB en de sociale partners lanceerden op 2 juli 2019 een ambitieus Arbeidspact voor Gent. Met om te starten twintig acties helpen ze samen 2.500 werkzoekende of anders-actieve Gentenaars aan werk. Het arbeidspact is een soort collectieve agenda met een groot aantal pijlers. Daar zijn allerlei projecten onder te plaatsen.Het pact richt zich ook op de arbeidsmarkt van de toekomst: inclusieve werkvloeren, levenslang leren en werkbaar werk staan centraal.

Het beheer ervan ligt in handen van de stuurgroep van het Arbeidspact. De omzetting in de praktijk gebeurt door Gsiw (Gent, stad in werking) (een breed partnerschap op Gents grondgebied met actoren op vlak van werk, begeleiding, loopbaan, opleiding, onderwijs

De inhoudelijke lijnen van het Arbeidspact staan omschreven in de beleidsnota ‘Werk en Sociale Economie’ (ddd 20 okt 2020). Je vindt er het opzet & de visietekst, de 3 belangrijkste doelstellingen, de 3 sporen en de horizontale actielijnen. En ook de plannen, projecten en voorziene acties.

We verwijzen in het kader van signaal 38 naar enkele toepasselijke projecten. Meer info in de genoemde beleidsnota.  

• Matchmakers (van school naar werk): verbinden onderwijs en arbeidsmarkt. (blz 16)
• Leren op de werkvloer voor iedereen  (van school naar werk) : duaal leren (blz 17)
• Jobteam Gent : (weer aan het werk) (blz 18)
• Bijkomende initiatieven(blz 19) : Hier worden een reeks initiatieven genoemd om specifieke groepen die sterk ondervertegenwoordigd worden op de arbeidsmarkt te stimuleren en ondersteunen om stappen naar werk te zetten: asielzoekers, langdurig werkzoekenden, vrouwen met een migratie-achtergrond.

https://stad.gent/sites/default/files/media/documents/Beleidsnota%20Werk%20en%20sociale%20economie%202020-2025.pdf

5. Het project Digital skills van GSIW 

Met het project Digitaal Werkt! wil Stad Gent extra inzetten op het ondersteunen van werkzoekenden die tegen problemen aanlopen omdat ze weinig of geen digitale vaardigheden hebben. Ook in de zoektocht naar werk gebeurt er steeds meer online: vacatures zoeken, je VDAB-dossier beheren, interimkantoren die loonfiches en dergelijke digitaal doorsturen… Maar ook het hebben van een e-mailadres, een goede profielfoto of de weg kunnen vinden naar een sollicitatie via je smartphone zijn tegenwoordig bijna onmisbaar als je werk zoekt.

Het project gaat uit van het partnerschap “Gent, stad in werking” en werkt op 3 sporen:

• Vorming voor werkzoekenden rond digitale vaardigheden
• Vorming voor arbeidsbemiddelaars
• De ICT-Steward

6. Addendum Arbeidspact : relancemaatregelen Corona (sept 2020)

Voor mensen die reeds voor COVID langdurig op zoek waren naar werk , is het nog moeilijker geworden een job te vinden. Daarenboven wordt ook niet iedereen even hard getroffen door de crisis. Zo vallen werknemers uit de ‘flexibele schil’(bijvoorbeeld uitzendarbeid of andere flexibele arbeidsvormen) buiten het vangnet van de tijdelijke werkloosheid.

Op langere termijn blijven de uitdagingen voor de arbeidsmarkt echter dezelfde. De transitie naar digitaal werken is zo mogelijk nog versneld door COVID. Het blijft belangrijk om nu niet alleen de ‘brand te blussen’ maar om meteen toekomstgericht te heropbouwen.

De situatie die ontstaan is door COVID vraagt om relancemaatregelen, die de nieuwe en acute problemen op korte termijn aanpakken. Stad Gent maakte daarom 775.000 euro extra vrij voor relancemaatregelen rond Werk en Sociale Economie. Stad Gent ondersteunt de relance voor de Gentse arbeidsmarkt op vijf domeinen. (blz 29).

7. Extra : Oproep voor innovatieve projecten (dec 2020)

Nog steeds in het kader van het Arbeidspact, stellen we vast dat er extra ingezet moet worden op enkele complexe uitdagingen die tot nogtoe onderbelicht bleven. Daarom trekt de stad 600.000 euro uit om  En innovatieve projecten te ondersteunen, die lopen van 1 mei 2021 tot 31 mei 2023.

8. Sociaal Innovatiefonds

Goedgekeurd project Sociaal Innovatiefonds van Open Knowledge Belgium gaat hierop verder: HackYourFuture Lab @Ghent. Meer info 

Goedgekeurd project Sociaal Innovatiefonds van Sociale Kruideniers Gent gaat hierop verder: Solidaire Kruidenier Meulestede Pilootproject. Meer info

Goedgekeurd project Sociaal Innovatiefonds van Refu Interim gaat hierop verder : Project Refu Recruit. Meer info

Meer info in de lange versie versie van de opvolging

Onderwijscentrum Gent ondersteunt, verbindt en inspireert kinderen en jongeren, ouders*, onderwijsprofessionals en hun partners, zodat kinderen en jongeren maximale ontplooiingskansen hebben om volwaardig deel te nemen aan de samenleving. Onderwijscentrum Gent doet dit door onder andere te werken rond het thema arbeidsmarkt door mee te werken aan een sterke wisselwerking tussen onderwijs en arbeidsmarkt, waarbij de jongere centraal staat. (https://stad.gent/onderwijscentrum-gent/arbeidsmarkt).

• Naar een sterkere samenwerking tussen onderwijs en arbeidsmarkt
• Bewustmaken van het belang van een diploma
• Breed aanbod van studie- en arbeidsoriëntering
• Optimaliseren van hybride werkvormen
• Inzetten op en valoriseren van competenties
• Drempels wegwerken

Enkele voorbeelden van projecten:

• Partner onderzoeksproject: "duaal leren als hefboom voor jeugdwerkgelegenheid in grootsteden"
• Binnen het project Skills Navigator wordt er oa ingezet op het installeren van WerkGeversArrangement/WerkPlekLeren rekening houdend met de nodige skills en schoolgaande/werkende/werkzoekende jongeren (16-26jarige) beter of opnieuw te oriënteren.

Zie ook verslag gezamenlijk forum LWB 16 mei 2019

De Stap is expert in leerloopbaanbegeleiding 

• De Stap ontwikkelt jaarlijks de brochure De grote stap. Secundair onderwijs in de regio Gent met het volledige overzicht van de scholen, netoverstijgend en de brochure De wijze stap. #LevensLangLeren Oost-Vlaanderen. Het is belangrijk dat een volledig, compleet en correct overzicht gegeven wordt over ALLE opleidingsmogelijkheden.
• Leerwinkel Oost-Vlaanderen  het expertisecentrum onderwijs en opleiding ondersteunt CLB, arbeidstrajectbegeleiders, studietrajectbegeleiders, OCMW-begeleiders, hulpverleners in welzijn en gezondheid. in functie van onderwijsloopbaan/leerloopbaan vragen van de cliënt.
• De Stap werkt samen, wisselt uit en ondersteunt bij de overgang onderwijs-arbeidsmarkt  en terugkeer naar onderwijs/opleiding. Samenwerken met de werkwinkels, VDAB, erkende centra voor loopbaanbegeleiding en samenwerken met partners uit onderwijs, arbeidsmarkt, welzijn en cultuur om ongekwalificeerde uitstroom terug te dringen en jeugdwerkloosheid tegen te gaan.
• Acties: Techniekfestival, Future Fest VDAB, Cultuurmarkt, Jobbeurs Gent  SID-in studiedag voor professionelen (doelgroep: ICLB Gent, CLB GO! Gent, VCLB Gent en leerlingenbegeleiders in secundair en begeleiders hoger onderwijs)

Wijs aan’t werk (WAW) neemt leerlingen uit de 3de graad secundair onderwijs mee op sleeptouw en informeert hen correct over hun eerste stappen op de arbeidsmarkt. WAW is het kosteloze vormingsaanbod waarin leerlingen op een prikkelende wijze geïnformeerd worden over starten als werknemer.  Meer info

Goedgekeurd project Sociaal Innovatiefonds van Open Knowledge Belgium gaat hierop verder: HackYourFuture Lab @Ghent. Meer info 

Met betrekking tot het gebruik van dagcontracten:

In mei 2017 vroeg de Minister van Werk aan de sociale partners in de Nationale Arbeidsraad (NAR) om een grondige evaluatie te maken van het systeem van de opeenvolgende dagcontracten in uitzendarbeid. Na lange onderhandelingen werd er in juli 2018 een akkoord bereikt. Dit akkoord diende als basis voor cao nr. 108/2.1 De datum van inwerkingtreding van deze cao is 01/10/2018.

Eén van de nieuwe afspraken betreft het globaal engagement om over een periode van 2 jaar te komen tot een vermindering met 20% van het aandeel opeenvolgende dagcontracten ten opzichte van het totale aantal uitzendcontracten.

Gewone dagcontracten zijn toegestaan zonder enige procedure of informatieverplichting. Daarnaast is ook het gebruik van de opeenvolgende dagcontracten toegestaan, op voorwaarde dat er een nood aan flexibiliteit kan bewezen worden. Opeenvolgende dagcontracten voor uitzendarbeid worden gedefinieerd als “de arbeidsovereenkomsten voor uitzendarbeid bij eenzelfde gebruiker, die elk een looptijd van vierentwintig uur niet overschrijden, en die elkaar onmiddellijk opvolgen of hooguit gescheiden worden door een feestdag en/of door de gewone inactiviteitsdagen die binnen de onderneming van de gebruiker gelden voor de categorie van werknemers waartoe de uitzendkracht behoort.”

In cao 108 wordt aangegeven dat opeenvolgende dagcontracten voor uitzendarbeid bij eenzelfde gebruiker alleen toegestaan zijn voor zover de nood aan flexibiliteit voor het gebruik van opeenvolgende dagcontracten wordt bewezen door die gebruiker.

“De nood aan flexibiliteit wordt door de gebruiker bewezen voor zover en in de mate dat het werkvolume bij de gebruiker afhankelijk is van externe factoren of het werkvolume sterk fluctueert of gekoppeld is aan de aard van de opdracht.”

Het is de bedoeling om vanaf 2018 te komen tot een aanzienlijke vermindering van het aandeel opeenvolgende dagcontracten ten opzichte van het totale aantal uitzendcontracten.

De verwezenlijking van deze doelstelling zal gemeten worden via de door de RSZ aangeleverde trimestriële gegevens. Het refertejaar (beoordelingsjaar) wordt het jaar 2016. Zodra de cijfers met betrekking tot de jaren 2018 en 2019 beschikbaar zijn, volgt de beoordeling van het naleven van dit engagement. Indien uit deze beoordeling zou blijken dat de doelstelling niet werd behaald, dan engageren de sociale partners zich om dwingendere maatregelen af te spreken. Nadien wordt er om de 2 jaar een evaluatie gehouden.

Daarnaast zal ook het oneigenlijk gebruik van opeenvolgende dagcontracten bestreden worden via een oproep aan alle actoren om de engagementen en procedures, voorzien in cao nr. 108, strikt na te leven. De haalbaarheid van een vermindering moet steeds op ondernemingsvlak worden bekeken, rekening houdend met de specifieke bedrijfsactiviteit en moet worden afgestemd met de vakbondsafvaardiging, indien aanwezig. Er werd ook overeengekomen dat het gebruik van opeenvolgende dagcontracten een uitzondering omwille van economische redenen moet blijven en dus geen businessmodel op zich mag zijn.

< https://federgon.be/fileadmin/media/pdf/nl/COM201848_Brochure_ODC_Klant-gebruiker.pdf

Controleorgaan - bevoegdheid

Indien er bezwaren tegen het gebruik van opeenvolgende dagcontracten worden gemaakt in de ondernemingsraad (of bij ontstentenis de vakbondsafvaardiging), kan een individueel dossier aanhangig worden gemaakt op het niveau van het paritair comité (verzoeningsbureau) van de sector waartoe de onderneming van de klantgebruiker behoort. De bezwaren geformuleerd door de ondernemingsraad (of bij ontstentenis de vakbondsafvaardiging) dienen te gaan over het bewijs van de nood aan flexibiliteit. Het Paritair Comité kan zich alleen uitspreken over individuele dossiers en mag alleen interpretaties geven in overeenstemming met het kader dat werd opgelegd door de cao gesloten in de NAR. De Paritaire Comités kunnen dus niet raken aan het principe dat (opeenvolgende) dagcontracten toegelaten zijn. Ze mogen geen bijkomende beperkingen opleggen of andere punten doorvoeren met een algemene draagwijdte.

Sanctie: Wanneer de gebruiker de nood aan flexibiliteit niet kan bewijzen in het kader van de hierboven vermelde informatie en raadplegingsprocedure, is het uitzendbureau aan de uitzendkracht, bovenop het loon, een vergoeding verschuldigd die overeenstemt met het loon dat had moeten betaald worden indien er een arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid van twee weken zou zijn gesloten.

https://www.serv.be/sites/default/files/documenten/SERV_20170612_UitzendarbeidEnFlexibiliteit_RAP_StIA.pdf

Actueel:

Na een absolute piek in 2018 kwam er in het najaar 2018 een beetje krimp in de Belgische uitzendsector. Federgon liet toen optekenen door De Tijd dat dit een gevolg kan zijn van de toenemende omzetting van tijdelijke (interim)contracten in vaste contracten. Dat kan dan weer te maken hebben met de nijpende schaarste op onze arbeidsmarkt. Deze trend zette zich voorzichtig door in 2019, todat in 2020 corona toesloeg. Corona heeft veel impact gehad op uitzendarbeid. Vooral tijdens de eerste lockdown werd veel uitzendarbeid stopgezet waardoor een kwetsbare groep zwaar betaalde voor de gezondheidscrisis. Tijdens de 2de lockdown in het najaar van 2020 werd er minder hard gesnoeid in interimarbeid.

Stad Gent heeft een sectorale overeenkomst onderhandeld met Travi (het vroegere VFU) met ook aandacht voor die interimmers die op zichzelf niet uit die kortdurende opdrachten geraken. Deze overeenkomst is ingegaan op 1 januari 2021 en loopt 2 jaar. 

Goedgekeurd project Sociaal Innovatiefonds van Refu Interim gaat hierop verder: Project Refu Recruit. Meer info

1. Het signaal is niet meer, zoals vorige keren,  beperkt tot de  doelgroep van de IEM’ers, (Intra-Europese Migratie) maar het is breder, strekt zich uit over diverse (zwakkere) groepen van de samenleving. Welke groepen ? bijvoorbeeld jongeren (kappers), transportsector, ……
2. Is het dan opgelost bij de de Intra-Europese migranten  ?

Volgens gesprek met (13/2/2019) en cijfers van consulent Luc Van Den Berge van Dienst Welzijn en Gelijke Kansen (Luc is intussen met pensioen en zijn taak wordt alsdusdanig niet verdergezet) was het probleem vooral het gevolg van de fasering van de toegang van nieuwe EU-landen tot de EU-arbeidsmarkt. Het zelfstandigenstatuut bood de mogelijkheid om toch toegang te krijgen, zij het dan onder een ander statuut dan werknemer. Deze voorgaande beperking is nu opgeheven. En dat zien we ook in de cijfers, volgens Luc. De meest recente cijfers uit de Kruispuntendatabank Sociale Zekerheid tonen aan dat het fenomeen teruggelopen is in de periode 2011-2016.  Bijvoorbeeld bij Bulgaarse mannen en vrouwen is het percentage ‘zelfstandigen’ (wij zien : schijnzelfstandigen) gehalveerd in 5 jaar tijd.

3. Maar, de praktijk toont aan dat het probleem echter nog steeds bestaat ! 

3.1. Volgens Marie-Astrid Balcaen, coordinator van het ESF-project het A-tiem,  

Het probleem van schijnzelfstandigheid komt nog regelmatig naar binnen de groep van de Intra-Europese Migranten, waarbij vooral mensen met Bulgaarse roots in zulke statuten werken. Binnen het ESF-project ArbeidsTeam Intra-Europese Migratie Gent (A-tiem) wordt via individuele begeleiding een groep van 200 IEM-ers begeleid richting werk. Een groot deel van hen is ooit al in aanraking gekomen met schijnzelfstandigheid. Binnen de geboden A-tiem begeleiding wordt ingezet op het informeren rond de gevaren van schijnzelfstandigheid, het ondersteunen om schijnzelfstandigheid stop te zetten en indien nodig worden contact gelegd met FairWork, een organisatie die opkomt voor de arbeidsrechten van werknemers met een precair/of zonder verblijfsrecht.(MA Balcaen, 13/5/19)

3.2. Voor wat betreft de transportsector, verwijs ik naar de opvolging van signaal 37. Moderne Slavernij.

Goedgekeurd project Sociaal Innovatiefonds van Refu Interim gaat hierop verder: Project Refu Recruit. Meer info

Zie artikel: https://www.bruzz.be/economie/maaltijdkoeriers-veroverden-de-stad-dit-fraude-en-uitbuiting-maar-er-ook-hoop-2021-04-21

Wettelijk kader:

Het tijdstip van betaling kan op 3 verschillende manieren vastgesteld worden :

• door een collectieve arbeidsovereenkomst (op sectoraal vlak of op ondernemingsvlak) : de wet legt geen uiterste tijdstip vast ;

• in het arbeidsreglement (document dat moet bijgehouden worden) : in dit geval mag het tijdstip van uitbetaling van het loon niet later vastgesteld worden dan de zevende werkdag na de arbeidsperiode waarvoor het loon verschuldigd is ;

• bij ontstentenis van een precisering in een collectieve arbeidsovereenkomst of in het arbeidsreglement, moet het loon uiterlijk worden uitbetaald op de vierde werkdag na de arbeidsperiode waarvoor het loon verschuldigd is.

bron: <http://www.werk.belgie.be/defaultTab.aspx?id=44658>

Controleorgaan - bevoegdheid

Als je werkgever koppig volhoudt en je loon systematisch te laat betaalt of laks omgaat met afspraken, dan kan je stappen ondernemen. Je kan bijvoorbeeld de sociale inspectie inschakelen (dat kan anoniem), waarop de bevoegde inspecteurs een onderzoek zullen starten.  Botsen ze op onregelmatigheden dan mogen en zullen ze) een boete uitschrijven. Bij grove nalatigheid kan men de werkgever zelfs voor de rechter dagen, maar dan moet men wel een stevig dossier samen stellen, en stevig in zijn schoenen staan. In de praktijk gebeurt dat niet zo vaak. Een rechtszaak is bovendien niet in drie tellen afgehandeld.

Het loont wel de moeite om te achterhalen waarom het loon - misschien plots - zo laat gestort wordt. Het kan zijn dat het bedrijf in slechte papieren zit of dat een faillissement nakend is.